Columns voor Nootdorp Nu, 2014
Nootdorp Nu is een huis-aan-huisblad in Nootdorp dat iedere maand verschijnt. In 2010 kreeg ik het verzoek om iedere maand een column te schrijven. Ik doe dat uit hoofde van mijn functie als voorzitter van de stichting Kringloopwinkel De Wisselbeker. De kringloopwinkel is een inspiratiebron maar ik neem alle vrijheid om over alles te schrijven dat mij bezighoudt en dat hopelijk ook voor de ontvanger van het blad de moeite waard is. Hierna de columns die in 2014 zijn verschenen.
Verdiende knuffel
De laatste knuffel van dit jaar is voor iedereen die het afgelopen jaar zijn of haar steentje heeft bijgedragen om van onze kringloopwinkel een succes te maken. Want een succes is het! En dat succes is niet het resultaat van geluk in de Lotto. Het is het resultaat van heel veel handjes en koppies die bereid zijn tijd en moeite te investeren in iets waar ze in geloven en waar ze uiteindelijk ook veel plezier aan beleven. En omdat het allemaal vrijwilligerswerk is, kunnen we een mooi bedrag overhouden voor een flink aantal goede doelen. Zo hebben we dit jaar zestien stichtingen duizend euro gegeven. Onzezes ‘grote projecten’ krijgen drie jaar lang 5000 euro per jaar. Ze zijn actief in Laos, Armenië, Bangladesh, Zimbabwe, Togo en Chili. Maar ook Nootdorpse doelen kunnen bij ons terecht. Zo hebben we Balletstudio Belinda, de Seniorensociëteit Nootdorp, de Katholieke Bond voor Ouderen, YMCA Vakanties en Bureau Mantelzorg een handje geholpen.
Onze vaste klanten zal het niet zijn ontgaan dat we ook weer het nodige hebben geïnvesteerd in het gebouw. Er is een mooie tweede zolder aangelegd zodat we wat meer ruimte hebben voor de opslag van kleding en seizoenartikelen. En we hebben een mooi nieuw ‘tentje’ waar Jan lamens met zijn vrouw Riet nu hun kerstartikelen uitventen. Zonder de vakkundige adviezen van Jaap Bazuin en de ‘gouden handjes’ van Fred Derwort was dit allemaal niet gelukt. Mooi om te zien hoever je kunt komen als de neuzen dezelfde kant op staan. Alleen kunnen we zo weinig, maar samen kunnen we bergen verzetten.Het blijkt elke keer opnieuw.
Wat we ook bewijzen is dat de economen, die achteraf allemaal zo goed kunnen uitleggen waarom de wereld nog niet is vergaan, in hun modellen een vreemd soort mensen opvoeren. Mensen die altijd en overal over alle informatie beschikken om de voor hun meest profijtelijke keuzes te maken. Alleswetende graaiers. Sterker nog, er zijn befaamde economen die beweren dat we daar allemaal uiteindelijk het beste mee af zijn. Ze kunnen zich niet voorstellen dat mensen veel complexer zijn. Soms graaier, soms onbaatzuchtig, soms bikkelhard, soms vol medeleven. En zeker niet alwetend, zoals al die beleggingsjongens die handelen met voorkennis. Onze mensen, en ook onze klanten, zijn geen heiligen, maar ze hebben misschien wel net een beetje meer gevoel voor waar het echt om gaat in het leven dan de Wolven van Wallstreet. Ze laten zich niet gek maken en ze laten hun gevoel spreken. En daarom verdienen ze deze knuffel. En uiteraard fijne feestdagen.
December 2014
De Mega One Step Bumblebee
Nu de pepernoten al weer geruime tijd van supermarktwege verstrekt worden, lijkt het me gerechtvaardigd om ook op deze plek het sinterklaasthema aan de orde stellen. Nee, ik ga het niet over de kleur van Zwarte Piet hebben. Zwart is namelijk geen kleur. Het is dan ook een non-issue. Ik wil het hebben over de geschenken. Overigens, de figuur van Zwarte Piet is in 1850 door de Amsterdamse onderwijzer Jan Schenkman geïntroduceerd. Wat er niet bij wordt verteld is dat deze Schenkman niemand anders was dan de goede Sint zelf die als heilige voor een vermomming zijn hand niet omdraait. Het is onbegrijpelijk dat de historici dit over het hoofd hebben gezien. Hoe moeilijk kan het zijn om in iemand die zich nota bene Schenkman noemt, de goede Sint te herkennen. Maar dit terzijde. Het gaat mij nu om de geschenken.
In de oude sinterklaasliedjes kwam je ze wel tegen: een snoezig jurkje kant en klaar, een pop met vlechten in het haar, twee kaatsballen in een net, een bromtol met een zweep erbij, schaatsen en een nieuwe pet. Allemaal geschenken die je in een kinderliedje nog wel kwijt kon, maar die tijd is echt voorbij. Dat realiseerde ik me toen Het Speelboek 2014 van Intertoys op de mat plofte. Gelukkig is ons huis degelijk onderheid (het tegenovergestelde van overheid), geen overbodige luxe ook al omdat er een paar dagen later een nieuwe slooppoging werd ondernomen: de intocht van Bart Smit in boekvorm.
Ik had het over liedjes en geschenken. Onze kinderen vragen tegenwoordig om een Starterpack Disney Infinity 2.0: Marvel Super Heroes. Vanaf vijf jaar dromen ze van een Karaoke Studio Pro Plug & Play, vanaf vier jaar komt de Discolamp Party Mirror in beeld, de Scania Liebherr Kraan is 130 cm hoog en bedoeld voor kinderen vanaf drie jaar. Transformers doen het ook goed. De RC Turbo Tony de Triceratops (vanaf drie jaar) is een op afstand bestuurbare dino die met een druk op de transformeertoets verandert in een raceauto. Wat dacht u van de Mega One Step Bumblebee, die in een stap van een auto een robot wordt? Het is allemaal te fantastisch voor woorden, voor Nederlandse woorden. Je kunt nu ook een N-Strike Elite Demolisher op je verlanglijstje zetten. Schiet half-automatisch darts en raketten af. Ga daar maar eens een sinterklaasliedje van maken.
Dat waren wat jongensdingetjes uit het blauwe hoofdstuk. Op de afdeling meisjes is het roze en rustig. Ook veel minder Engels. Als ik feministe was zou ik het zo proberen te houden. Onze jongetjes worden al heel jong knettergek gemaakt. Het lijkt bijna opzet. Als ze vijftien zijn, zitten ze tien uur per dag World of Warcraft te spelen.
Speelgoed? Het zit allemaal vol batterijen (lekker milieuvriendelijk) en het maakt geluiden en doet kunstjes. En het moet ieder jaar gekker, groter, wilder, spectaculairder. En we hebben al zo veel. Maar dat is het hem nu juist. Het is de beruchte wet van de afnemende meeropbrengst. Om twee keer zoveel plezier te beleven (kick) moet het een factor tien beter, anders, groter, sneller rijker, etc. En hoe meer we ons best doen, hoe sneller het bij de Kringloopwinkel wordt afgeleverd. Het wordt allemaal een beetje te veel. Het Speelboek 2015 zal weer dikker zijn. Dit is ook een vorm van obesitas.
November 2014
Het Jaar van het Brein
Voor de Chinezen is 2014 het Jaar van het Paard. De VN hebben 2014 uitgeroepen tot het Jaar van de Kristallografie. De Wereldvoedselorganisatie heeft zijn Jaar van het Boeren Familiebedrijf. Het Europarlement heeft van 2014 het Jaar van de Voedselverspilling gemaakt. In Londen vieren ze het Jaar van de Bus: een eeuw geleden verscheen de eerste in serie geproduceerde autobus, de B-Type ‘Battle Bus’ die de soldaten in de Eerste Wereldoorlog naar het front bracht. Maar voor alles is dit het Europese Jaar van het Brein.
Op de eerste plaats willen we natuurlijk graag weten hoe ons brein werkt. Vaak het meest complexe object in het hele universum genoemd. Nog altijd vol raadsels. Ga er maar aanstaan. Maar de moderne onderzoekers worden niet geplaagd door bescheidenheid of faalangst. Als we het menselijk DNA in kaart kunnen brengen, kunnen we dat ook voor het brein, moeten ze gedacht hebben. Daarom is er nu, na het Human Genome Project, het Human Brain Project.Een Europees initiatief waar 130 instituten aan meedoen en waar 1,2 miljard euro voor beschikbaar is.
We willen graag weten hoe we in elkaar zitten, dat is duidelijk. Maar misschien nog wel belangrijker is dat we steeds meer problemen krijgen met breinen die niet lekker meer functioneren. In Europa en de VS slokken breinproblemen nu al een derde van de uitgaven voor gezondheidszorg op. Vooral ouderdomsziekten als Alzheimer en Parkinson kosten steeds meer, maar de lijst met ziektes en afwijkingen is lang. En het zijn niet alleen de ouwetjes die getroffen worden. Ook jonge breinen lijken steeds vaker te haperen. Afwijkend gedrag, angststoornissen, depressies, slaapstoornissen, relatieproblemen, verslavingen, soms vraag je je af of er nog wel iemand normaal is.
Normaal, het is één van de grote vragen in de breinwereld. Wie is nog normaal, wie is nog gezond, wie functioneert nog, en wanneer krijgt iemand het stempel dat hij/zij echt wat mankeert? De wereld van het brein is niet alleen een uitdagende omgeving voor alle soorten onderzoekers, het is ook een commercieel interessante omgeving. En daar kan wel eens een lelijke adder onder het gras zitten. Het klinkt argwanend en ondankbaar maar we moeten er rekening mee houden dat bepaalde groepen er baat bij hebben als ze ons psychisch onbekwaam of in ieder geval gebrekkig kunnen verklaren. Goed voor de pillen en goed voor het spreekuur.
De Amerikaanse Vereniging voor de Psychiatrie publiceert eens in de zoveel tijd The Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, meestal afgekort tot DSM. In 2013 verscheen editie 5, opnieuw veel dikker als zijn voorganger. Iemand die zich zorgen maakt is psychiater Allen Frances. Hij schreef, na de publicatie van DSM-5, het boek Terug naar Normaal.Met vele anderen vreest hij dat miljoenen normale mensen straks het stempel van een stoornis opgeplakt krijgen. Nu al komt jaarlijks 20% van de bevolking in aanmerking voor een DSM-diagnose. En dat terwijl de onderzoekers in het Human Brain Project nog maar net begonnen zijn met uit te zoeken hoe het brein echt werkt. Begrijpt u het nog? Nee? Dat is vreemd….
Oktober 2015
Een draai maken
De oprichters van onze kringloopwinkel zullen er niet van hebben wakker gelegen, maar in ons heelal is de totale hoeveelheid draaiing constant. En het ligt voor de hand dat die totale hoeveelheid nul is, maar dat weten we niet zeker. Als het heelal vanaf het begin al draaide, zou dat erop kunnen wijzen dat wij onderdeel zijn van een nog grotere ruimte met misschien nog meer heelallen. Veel wetenschappers vermoeden dat dit het geval is. Maar niemand die het weet. Hoe dan ook, als iets begint te draaien, moet er ter compensatie iets anders de andere kant op gaan draaien.
Gauw terug naar huis voordat u afhaakt. Ook bij ons draait er van alles. Zoals onze winkel. Die draait goed en eigenlijk steeds beter. Steeds vaker overwegen mensen of hun afdankers nog waarde hebben voor anderen. Zo ja, dan zijn ze in toenemende mate bereid om bij ons aan te kloppen. Wij nemen de spullen graag aan als we denken dat we ze snel weer kwijt kunnen want anders dreigt overstroming. Soms komen er opmerkelijke zaken binnen. Voorwerpen die het leven van de kringloper opwindend maken. En dan heb ik het niet alleen over dingen die bij nadere bestudering relatief waardevol blijken te zijn. Dat ontdekken is uiteraard spannend. Maar het gaat ook om dingen die apart zijn, zoals onlangs de gedeeltelijke inhoud van de bibliotheek van een Nederlandse afdeling van de Theosofie. Uit het eerste kwart van de vorige eeuw. Voor de meeste lezers zal de Theosofie, ook wel Esoterische Wijsbegeerte of Wijsheidsreligie, onbekend terrein zijn. Het gaat om oude ideeën over een goddelijk beginsel waar alle religies wel iets van hebben opgepikt. Het gedachtengoed, met sterke Oosterse invloeden, werd door de Russische Helena Blavatsky in 1875 gereactiveerd toen zij in New York de Theosophical Society oprichtte. Men is nog steeds actief, ook in ons land. De literatuur in onze winkel te koop aanbieden leek, gezien het onderwerp, tamelijk kansloos. Dan maar in de container was weer het andere uiterste. Dus op Marktplaats. Groter bereik. En met succes. Op dit moment laaft iemand zich aan kilo’s wijsheid. En dat bij een aantrekkelijke kiloprijs.
Gauw terug naar huis. Naar de steeds beter draaiende winkel. We weten nu dat er dan ook iets terug moet draaien. In ons geval twee belangrijke dingen. De milieuvervuiling wordt een klein beetje teruggedraaid en hetzelfde geldt voor de armoe in de wereld door de projecten die we steunen. Het gaat allemaal om die kleine moedige aarde met die kleine moedige, maar vaak ook domme mensjes. En wie nog steeds niet gelooft dat die aarde rond en kwetsbaar is een tip: sinds kort kun je 24 uur per dag vanuit het ruimtestation ISS dat op 450 km hoogte zijn rondjes draait, naar beneden kijken. Je zien dan onder veel meer dat om onze planeet, met een voortdurend opschuivende dag- en nachtgrens, een dun blauw waasje hangt dat ons lijkt te beschermen tegen het meedogenloze geweld van de zwarte en koude wereldruimte. De atmosfeer, die ons in leven houdt. Laten we er zuinig op zijn. Misschien moeten we zelf ook eens een draai gaan maken. Kijk hier: http://eol.jsc.nasa.gov/HDEV/
Juni 2014
Geen twee dingen meer gelijk
De dingen stromen met grote hoeveelheden ons huis binnen en ze stromen er ook met grote hoeveelheden weer uit. Ze eindigen soms in de vuilnisbak, soms bij de kringloopwinkel van waar ze na verloop van tijd een ander huis binnenstromen of alsnog in de container verdwijnen. Al deze dingen zijn gemaakt door mensen en machines. Vroeger gebeurde dat in de buurt, tegenwoordig zijn de transportkosten zo laag dat alleen de productiekosten nog tellen. En dan kun je de dingen beter in China of Bangladesh laten maken. Maar dat gaat allemaal veranderen. We gaan de dingen anders maken, we gaan andere dingen maken en we gaan ze voor een deel ook weer zelf maken. Het zal nog wel even duren voor we dat in de kringloopwinkel gaan merken maar een gewaarschuwd mens telt voor twee, zei mijn moeder altijd.
Mijn moeder was van het naaien en breien. Ze beheerste de basistechnieken van de Singer, ze kon met dikke en dunne naalden uit de voeten, ze raderde en knipte patronen uit (liggend op de grond), ze nam in, legde uit, keerde, verstelde, zigzagde, pure magie. Ze bleef het doen, ook nog toen kleding uit het Verre Oosten een wegwerpartikel werd. Ze zal het niet mee meemaken, maar binnenkort lopen we een showroom binnen waar we rondom (3-D) gescand worden, waarna we op een groot scherm worden aangekleed. Als we tevreden zijn met de kleuren en de uitvoering goochelt een computergestuurde machine de zaak in elkaar. Naadloos! In de tussentijd laten we ons misschien even knippen of manicuren en binnen de kortste keren staan we nagelnieuw weer buiten.
Maar het wordt nog futuristischer. Er is een enorme revolutie gaande op het gebied van de fabricagetechniek. De huidige dingen zijn gemaakt uit een stuk metaal of iets dergelijks. De vorm en de functie ontstaan door materiaal weg te boren, te slijpen, te frezen, te hakken of te zagen. En meestalmoeten er dan ook nog verschillende onderdelen aan elkaar worden geknoopt. Met bouten, moeren, lijm, etc. Kortom, een hoop gedoe waardoor dingen al gauw duur worden (of te duur). Welnu, dit hele verhaal gaat straks helemaal op de schop. We gaan straks dingen maken, niet door materiaal te verwijderen, maar door materiaal toe te voegen. Er zijn intussen allerlei mogelijkheden. Het begint weer met een drie-dimensionaal model in de computer: welk materiaal moet straks waar zitten? Vervolgens wordt het ding laagje voor laagje opgebouwd. Met een laser of een speciale printer. Het maakt niet uit hoe ingewikkeld het ding is. Dingen in dingen? Kan. Verschillende materialen op elkaar? Geen probleem. Er komt geen mens meer aan te pas. De eerste 3-D printers voor de massa komen nu ook al op de markt. Data downloaden en zelf je sieraden printen, of koekjes. Het komt eraan. Geen twee dingen meer gelijk. En we zullen het ook in de kringloopwinkel gaan merken.
Mei 2014
De Eerste Wereldoorlog
Honderd jaar geleden begon de Eerste Wereldoorlog. Bij de herdenkingen worden heel wat vredesduiven opgelaten. Dat de duif in de oorlog zelf ook een actieve rol speelde is minder bekend. Wat weten we überhaupt van deze vreselijke en zinloze oorlog? De ellende ging vrijwel geheel aan onze neutrale deur voorbij. Duitsland was de aanstichter geweest, Duitsland verloor en Duitsland moest boeten (Verdrag van Versailles). Pas nu verschijnen er studies die aannemelijk maken dat de Tsaar het Europese kruitvat liet springen.
Mijn eerste, huiveringwekkende kennismaking met WO I betrof Van het Westelijk Front geen Nieuws, het beroemde boek van Erich Maria Remarque. In de loop van de tijd kwam daar zo nu en dan een snippertje informatie bij. Zo leerde ik dat de oorsprong van TNO, mijn toenmalige werkgever, terug gaat naar 1917 als Nederland uiteindelijk ook last krijgt van de oorlog. We mogen als neutraal land geen zaken meer doen met onze grote handelspartner Duitsland en dat doet zeer. Bij dat zelfde TNO bleek een internationaal befaamde groep te bestaan die zich bezig hield met de verdediging tegen strijdgassen. Opgericht naar aanleiding van het grootschalige gebruik van chloor en mosterdgas tijdens WO I . Enige jaren geleden schreef ik een verhaal over de elf dagen dat Agatha Christie spoorloos was (1926). Ik leerde dat zij tijdens de oorlog op de apotheek van een ziekenhuis in Torquay werkte waar oorlogsslachtoffers werden verpleegd. Daar heeft ze niet alleen de kennis van vergiften opgestoken waar ze later haar voordeel mee heeft gedaan, ze kwam er ook in contact met Belgische patiënten, waarvan één haar inspireerde tot de creatie van haar topspeurder Hercule Poirot. Op kerstavond 1914 trouwde ze met Archibald Christy, vlieger bij het net opgerichte Royal Flying Corps (voorloper RAF). Twee dagen later vertrok Archie al weer naar de slagvelden van Noord-Frankrijk. Een paar jaar geleden ontmoette ik Ton Hillebrand, in 1936 praeses van mijn studentenvereniging Veritas (Utrecht). Ton werd geboren in 1914 in wat nu Slovenië is. Aan de vooravond van WO I. Vader soldaat in het leger van de Oostenrijk-Hongaarse dubbelmonarchie. De eerste vier jaar heeft hij zijn vader niet gezien. Ton leeft nog en is 100 jaar.
Tot slot een opmerking over de postduif in oorlog. Die was zo belangrijk dat de Duitsers, na de inval in België in 1914, het bevel uitvaardigden om alle Belgische postduiven (een miljoen) te ruimen. In 1916 brengt een duif het neutrale Nederland in een lastig parket. Op 28 oktober vindt Dordrechtenaar Johannes van den Beest een vreemde duif in zijn duivenhok. Het blijkt een Engelse duif met codebericht in een hulsje aan zijn poot. Dan begint een gang langs de bureaucraten. Er zijn geen duidelijke voorschriften dus durft niemand zijn vingers er aan te branden. De queeste eindigt bij Jonkheer dr. John Loudon, de minister van Buitenlandse Zaken. Op 2 januari 1917, twee maanden na de vondst van de duif, besluit hij, samen met de minister van Oorlog, N. Bosboom, dat postduif geïnterneerd dient te worden. Regels zijn regels.
April 2014
Pluche
Tweedehands pluchen meubels zijn vaak plakkerig en daardoor moeilijk te verkopen. Het kleefsel heeft meestal een zoete oorsprong. Ook eiwitten en pasta’s houden van pluche. Maar wat we onlangs hebben meegemaakt zou je gerust te fantastisch voor woorden kunnen noemen. Er reed met hoge snelheid een bestelbusje het plein op. Het draaide met veel bravoure een rondje en stopte met zijn achterdeur naar de ingang van de winkel gericht. De bestuurder sprong eruit, evenals zijn bijrijder, en opende de achterdeur van het busje. Daar sprongen nog eens twee maten tevoorschijn. De bestuurder zette zijn drie maten in het gelid en gebood ouwe Leen om de bedrijfsleiding te waarschuwen. Omdat Leen niet gewend is zo te worden benaderd, maakte hij ernstig bezwaar tegen de toon die de pelotonscommandant tegen hem aansloeg. Omdat het peloton een dreigende houding aan nam, besloot Leen te de-escaleren en Bep er bij te halen. Het peloton nam de ruststand aan.
Kort daarna verscheen onze Bep op het strijdtoneel. De commandant zag in dat powerplay nu verder zinloos was. Bep vroeg scherp maar correct wat de bedoeling was. Daarop gaf de commandant het peloton opdracht om de bus te legen. Twee van de drie posteerden zich aan weerszijde van de deur van het busje, terwijl de derde met de nodige voorzichtigheid en al snel dampend van het zweet een pluchen zetel, een soort sinterklaasstoel, uit het busje tilde. Bep zag op afstand dat hier handel in zat. In gedachten was ze al bezig op internet om uit te zoeken wat het meubelstuk op recente veilingen had opgebracht.
De stoel werd naast het busje neergezet en de commandant gaf aan dat het schoolplein zo snel mogelijk ontruimd moest worden. De winkel ging op slot en de luiken gingen omlaag. In de tussentijd verloren de mannen de stoel geen moment uit het oog. De commandant zag dat Bep wat ongeduldig begon te worden en zei: ‘Heeft u belangstelling voor dit meubelstuk?’ Bep knikte en had moeite haar enthousiasme te verbergen. ‘ Er is wel een probleem. Er kleeft iets aan het pluche dat wij er met geen mogelijkheid afkrijgen.’ Hij haalde een loep uit zijn binnenzak, gaf die aan Bep en wees op het midden van de pluchen zitting. ‘Kijk daar, daar zit ie.’ Bep keek door de loep en zei: ‘Is dat alles? U bedoelt dat kleine manneke?’ De commandant knikte en zei: ‘Hij is onze fractieleider. We willen van hem af, maar we krijgen hem niet los en hij groeit met de dag.’ Leen had het op een afstandje aangehoord, stapte op de commandant af en zei: ‘Gewoon een tijdje in de gemeenteraad, liefst wethouder, dan brandt ie er vanzelf af. Kom dan nog maar eens terug met die stoel.’ Even later reed het busje met grote snelheid weg. Het kostte Bep moeite, maar deze keer moest ze Leen gelijk geven.
Maart 2014
Een rijk gevoel
Dit zijn mooie tijden om rijk te worden. Of nog rijker. Als je slim bent, ga je in de geldfabriek zelf werken. Waar de geldmachines dag en nacht staan te stampen. Waar de geldpompen de stromen op gang houden. Waar de geldkanalen gevuld en de geldsluizen bediend worden.
Dat is de plek waar je net even eerder dan de sukkelmassa weet wat er met de aandelen, de obligaties, de rentetarieven, de valutaverhoudingen en de kwartaalcijfers staat te gebeuren. Sommige machtelozen roepen dan: voorkennis. Niet zenuwachtig worden. Zorg dat ze niets kunnen bewijzen. Dan zijn drie dingen belangrijk. Maak het zo ingewikkeld dat de sukkels het niet begrijpen, pik de enkele slimme sukkel die het door heeft er uit en laat hem aan de goeie kant lekker mee smikkelen en werk altijd met stromannen, zoals in de georganiseerde misdaad. En als het dan toch nog eens mis gaat, zorg dat de poet onbereikbaar is. En, Golden Rule, nooit grote percentages van kleine bedragen, maar bijna onzichtbare percentages van grote bedragen. En uiteraard zorgen voor een loyale accountant. Maar dat spreekt voor zich en is meestal ook geen probleem.
Geld is een vreemd goedje. Geld gaat van hand tot hand, van computer naar computer, van kasboek naar kasboek. Geld is in wezen gestold vertrouwen. De boer die zijn koe op de veemarkt heeft ingeruild voor een zakje zilverlingen, gaat er vanuit dat hij straks met die zilverlingen zaad en een varken kan kopen. En eigenlijk verwacht hij dat als hij daar een half jaar mee wacht het ook nog lukt. Geld heeft iets van een vloeistof. Maar wel een vreemde vloeistof. Normale vloeistoffen stromen van hoog naar laag. Geld heeft de omgekeerde neiging. Het stroomt van natureomhoog naar de plekken waar al veel geld is. De rijken worden dus steeds rijker en daar hoeven ze eigenlijk weinig voor te doen. Want met geld maak je geld. Het omgekeerde geldt voor de sukkels. Die worden in verhouding steeds armer terwijl ze steeds harder moeten ploeteren. Is dat niet vreemd?
Waarom is het juist nu zo’n mooie tijd voor de poenscheppers? Omdat ze in hun hebberigheid de hele handel bijna hebben opgeblazen waarna er in feite niets is gebeurd. De sukkels hebben het gezien, gehoord en gelezen en zijn daarna gewoon weer op zondag naar IKEA gegaan. Ze hebben het zonder morren geslikt en laten nu rustig toe dat ze aan alle kanten verder worden gepakt. Wat moet je daar nou als rijke van denken? Heel simpel: gewoon doorgaan met graaien, zorgen voor veel sport op tv, betaalbare hamburgers en verder veel bier. De rijken hebben hun eerste stresstest glansrijk doorstaan. De bel voor de tweede ronde heeft al weer geklonken. Faites vos jeux.
Fevruari 2014
iPad-scholen
Je moet je als stukkieschrijver een beetje aanpassen aan de thema’s die de hoofdredacteur bedenkt, want die moet er van leven. Dus heb ik maar eens nagedacht over het verschijnsel school. Iedereen beseft dat kinderen dingen moeten leren zodat ze later in staat zijn als volwaardige burgers mee te doen. Probleem is dat we steeds minder goed weten hoe dat later er uit ziet, wat goed is voor een kind om te kennen en te kunnen. De wereld verandert gewoon te snel. Je zou kunnen zeggen dat je kinderen nu vooral moet leren hoe je met veranderingen omgaat. Maar hoe vaag is dat?
Onze kennis groeit steeds sneller. Met de huidige snelheid verdubbelt ze in 13 maanden. In 1900 was het nog een eeuw. IBM verwacht dat we rond 2050 niet op 13 maanden maar op 13 uur zitten! Dat is bijna te bizar voor woorden. Ga maar na: dan produceren we in een halve dag net zo veel kennis als in de hele geschiedenis van de mensheid daarvoor. Mij dunkt dat lang daarvoor allerlei remmen gaan werken maar het geeft wel aan dat het nooit meer rustig zal worden in onderwijsland.
De uitdagingen zijn enorm en niemand die het weet. O ja, er zijn er genoeg die beweren dat ze het weten, zoals Maurice de Hond met zijn Steve Jobsscholen. Maar misschien laat hij wel zien hoe je kunt voorkomen dat je uit de boot valt: met veel overtuiging je eigen oplossing aan de man brengen. Dan sta je immers aan het roer en bepaal jij, in ieder geval voor een tijdje, welke kant het op gaat. Zelf krijg ik wat kriebels als ik lees dat het hier gaat om O4NT, ofwel Onderwijs voor een Nieuwe Tijd. Voor mij net iets te popie, maar het past wel bij deze iPad-scholen zoals ze ook wel genoemd worden. Alsof de iPad het antwoord is op alle vragen. Ik vrees dat we er straks met veel schade en schande achter komen datde mens vooral een sociaal wezen van vlees en bloed is en dat jonge mensen zich vooral laten leiden door aansprekende voorbeelden en gidsen.
Steve Jobs bijvoorbeeld, of zijn jeugdpartner Steve Wozniak, de jongelingen die de eerste Apple computers in elkaar sleutelden. Jobs is het prototype van een zoekende drop-out die uiteindelijk het goede spoor vond. In zijn beroemde Commencement Speech uit 2005 voor de studenten van Stanford kijkt hij terug op zijn leven en eindigt met het advies: Stay hungry. Stay foolish. Interessanter dan de iPad! Wat hij overigens niet vermeldde, was dat hij zijn grote succes in belangrijke mate te danken had aan zijn maat, computerspecialist en techno-nerd ‘The Woz’, die later Apple verliet om te gaan doen wat hij echt wilde: voor de klas staan, …. because of the important role teachers play in students' lives.
Januari 2014
