2023 was me het jaartje wel

Ik zeg maar zo: je moet er voor open staan. Dan gebeurt er elk jaar wel iets opmerkelijks. Het jaar 2023 was in dat opzicht dan ook niet opzienbarend. Een jaar als alle andere jaren. Op een bescheiden wijze speciaal. Waarom 2023? Ik had geen zin om op 2024 te wachten. En zo'n jaar op de ontleedtafel onder handen nemen is ook geen sinecure. Dus is het intussen 2025. 

7 januari 2023, ome Henny en tante Jetty

7 januari 2023. Tante Jetty en ome Henny, genietend van een concert in de Larense vestiging van verzorgingstehuis Amaris. 

Op 7 januari bezochten wij tante Jetty, echtgenote van ome Henny, de laatst levende telg uit het gezin van mijn vader. Ome Henny was op dat moment 95 jaar oud en voor het eerst sinds mensenheugenis gescheiden van zijn vrouw. Tante Jetty, ver in de tachtig, had een wond aan haar voet die niet wilde helen. Zorgelijk en op termijn levensbedreigend. En buitengewoon pijnlijk. Ome Henny kon haar uiteindelijk niet langer de zorg geven die ze nodig had. Zij verbleef op 7 januari bij de zorginstelling Amaris in Laren. Later verhuisde ze naar het woonzorgcomplex van Amaris Rubina in Hilversum. Niet ver van haar huisadres en voor ome Henny makkelijker te bereiken. Hij heeft zich intussen het gebruik van een scootmobiel eigengemaakt. (We schrijven dan 12 juni 2024)

Ik werd in 1945 geboren. In Hilversum, in het huis van mijn grootouders van vaders kant. Het ouderlijk huis ook van ome Henny. En op dat moment dus ook het huis waar mijn ouders woonden. Zij “woonden in” zoals dat toen heette. Mijn vader (1918) was de oudste zoon. En de oudste broer van ome Henny. Leeftijdsverschil negen jaar.

Ome Henny was in 1945 nog een knaap van een jaar of achttien. Op de ambachtsschool tijdens het metaalbewrken had hij een metaalsplinter in zijn oog gekregen. Het kostte hem een oog. Een schrale troost was dat deze handicap voorkwam dat hij in de oorlog in de Arbeitseinsatz terecht kwam. Uiteindelijk ging hij de textielhandel in. 1945 was ook het jaar waarin hij zijn middenstandsdiploma behaalde, hem uitgereikt door Chris Schijf, directeur van een avondschool en vader van een jochie dat een jaar voor mij was geboren en dat zo’n 18 jaar later een van mijn beste vrienden zou worden.

Mijn vader overleed in 1970. Nu kan alleen ome Henny het nog navertellen, d.w.z. mij nog iets vertellen over zijn jonge jaren en die van mijn vader. Over zijn belevenissen met York, Walter en Tony, Canadese soldaten die in 1945 enige tijd in de buurt van mijn geboortehuis hun kamp hadden opgeslagen en graag bij mijn grootouders langskwamen voor wat afleiding. Ze moeten mij gezien hebben. Het was een tijd van feesten en de drie bevrijders wisten hoe ze aan drank konden komen. Ook in het bevrijden van hun eigen, Canadese, militaire feestdrankenvoorraad waren ze gepokt en gemazeld. De legervoorraden lagen opgeslagen bij, of in, hotel Santbergen, aan de Geuzenweg achter het station. Als er weer eens drank nodig was, moest ome Henny mee om op de uitkijk te staan. Ook bevrijders werden niet geacht stiekem uit hun eigen pot te smikkelen. Hotel Santbergen, of beter nog de zaal die er bij hoorde, werd later een door de jeugdige Hilversummertjes gevierde locatie waar in de zomervakanties genoten werd van tekenfilms en de Dikke en de Dunne. Midden jaren zestig kocht de NTS het pand voor trainingen “omgaan met TV”. Nog weer later gingen we tv schrijven. Ik had intussen Hilversum verlaten.

Ik ben nog net in de oorlog geboren. De periode van vrede (in onze contreien) duurt nu bijna tachtig jaar. De vrede is net als ome Henny en ja, ook als zijn neefje (uw schrijver), bejaard en kwetsbaar geworden. Kan er opnieuw iemand op het idee komen om maar weer eens een rondje landje-pik te gaan spelen? Ik mag het van mijn kinderen niet zeggen. Maar denken staat vrij. En mijn gedachten beginnen steeds meer een geur van gebruikt kruit te krijgen. Want het is natuurlijk al weer oorlog. In Oekraïne. En het is ook onze oorlog aan het worden.

Intussen heeft ook de NAVO de respectabele leeftijd van 75 jaar bereikt. Ooit bedoeld om het communisme buiten de deur te houden. Dat is aardig gelukt, mede omdat het communisme zichzelf opblies. Wij waren de overwinnaars. Er was euforie. Er was ook arrogantie en vernedering. Slechte eigenschappen die vroeg of laat problemen oproepen. De spanningen in ons continent lopen op. En voor de NAVO dreigt niet zozeer explosiegevaar maar eerder implosiegevaar. Intussen kleurt tante Jetty onverstoorbaar haar mandala’s in.

Landjepik, het was in mijn jeugd een stoer spel. Messenwerpen. Waar het mes in de aarde bleef staan mocht je een lijn trekken in een grote cirkel en het afgesneden gebied innemen. Vraag me niet waar die messen vandaan kwamen. Ik vermoed van vrienden die bij de padvinderij zaten.

Met twee verre herinneringen aan ome Henny wil ik hier afsluiten. Hij was de eerste in zijn gezin, ja zelfs in de familie, die over een pick-up beschikte (draagbaar, Philips met de luidspreker in de deksel). Ergens in de jaren vijftig heb ik gebiologeerd de eerste demonstratie van het mirakel meegemaakt: het afdraaien van een plaatje. Hij had er een paar. Op een ervan vertolkte Johnny Jordaan het lied waarmee hij in één klap wereldberoemd werd boven de grote rivieren: “Bij ons in de Jordaan”. Nog opwindender was het andere plaatje met moppen van Max Tailleur. De hele familie lag ademloos in een deuk. Wat later maakte ook Pat Boone, zoon van een dominee, zijn opwachting op het adres Huijgensstraat 33. “April Love” en “Love Letters in the Sand” vielen daar in de smaak, vooral bij de meisjes. Ome Henny stond er bij, luisterde er naar en wist dat het goed was.

Meer indruk nog maakte, in ieder geval op mij, in dezelfde periode een andere actie van ome Henny. Op een mooie zondagochtend na de kerk, met de hele familie bij opa en oma aan de koffie, haalde hij op een bepaald moment een indrukwekkend boek tevoorschijn en toonde dat aan de aanwezigen. De titel luidde: “De Triomftocht der Wetenschap”. Het werk van een zekere Walter Shepherd (eerste druk 1940). Ik mocht het ook even vasthouden en was diep onder de indruk. Ik wil niet zo ver gaan om te beweren dat het mijn toekomst heeft bepaald, maar dat er een vonk oversprong was onmiskenbaar.

Op 22 april 1959 (ik werd 14 jaar) kreeg ik hetzelfde boek als verjaardagsgeschenk. Mijn moeder had het op de kop weten te tikken bij De Boekenwurm, een in die tijd bekende winkel voor tweedehandsboeken op de Groest in Hilversum.  Een van de winkels van het boekengeslacht Pfann. Het was afgeprijsd van f 17,50 naar f 12,50. Nog steeds een forse uitgave. Terwijl ik dit intyp ligt het met ernstige rugklachten maar verder nog gaaf op mijn schoot. De triomftocht van de wetenschap is intussen ook tachtig jaar verder. De vooruitgang was en is adembenemend. Maar magischer dan toen zal het voor mij nooit meer worden.

Bijna een jaar later, op 5 november 2023, vierden we de 96ste verjaardag van ome Henny. Nog steeds gezond van hoofd en hart.

27 januari 2023, Het Leven der Dingen

27 januari 2023, Bergen. Tentoonstelling "Het Leven der Dingen" van Jeroen Henneman in Museum Kranenburgh in Bergen.

Op 27 januari 2023 brachten we een bezoek aan Gemma’s zus T. Zij woont in Bergen en is daar onder meer actief in Museum Kranenburgh waar op dat moment een overzichtstentoonstelling was van Jeroen Henneman met als titel “Het Leven der Dingen”. In de promotietekst lazen we onder meer:

Onbevangen verwondering, humor en – soms letterlijke – licht- en luchtigheid, maar ook een gretig-onderzoekende geest die de grenzen van de optische waarneming bevraagt: ze vormen constanten in Hennemans werk en typeren tegelijkertijd de mens Henneman. Zijn sculpturale werk, maar ook zijn installaties, schilderijen en tekeningen getuigen van een open blik en belangstelling voor zowel de grote schaal van de openbare ruimte en de stad als de wijze waarop ons oog er geleid wordt door het kleinste detail.

T. gaf in het museum al vele jaren als vrijwilliger rondleidingen voor groepen kinderen. Tot haar grote verdriet was ze nu beperkt in haar bewegingsvrijheid. Ze wachtte smartelijk op een nieuwe heup (die ze intussen heeft gekregen). Na het recente overlijden van haar man moest ze het alleen zien te bolwerken. Henneman toonde zich inderdaad een veelzijdig en autonoom kunstenaar. Een boeiende expositie.

“Het leven der dingen”, net weer iets anders dan “Het beleven der dingen” wat meestal de essentie is van een museumbezoek. Misschien moet je hier wel spreken van “Het beleven van het leven der dingen”. Dingen doen en dingen doen ertoe. De betekenis is wat verwarrend. Meestal gaat het om objecten, tastbare zaken. Maar als we vinden dat er vreemde dingen gebeuren, gaat het om verschijnselen. En als we domme dingen doen, dan gaat het om verkeerde keuzes. Maar we moeten niet de fout maken “het leven der dingen” te verwarren met “de levende dingen”. Sommige dingen leven, zoals bomen en palingen. En ook eekhoorntjesbrood leeft. En het meest van alles leeft het lekkere ding. Maar de robot van onze apotheker die na het intikken van een code mijn doosje pillen weet te vinden en dat vervolgens in een uithaalbakje laat vallen waaruit het op ieder moment van de dag is op te vissen, is wel een slim ding dat helpt mij in leven te houden, maar leeft zelf nauwelijks. Slim (gemaakt), voor zijn taak berekend, en toch dom.

Net als mijn JVC-camcorder. Die leeft niet maar heeft wel een leven (gehad). En dat camcorderleven maakte de registratie van ander leven mogelijk. Sinds een paar weken is het camcorderleven in hoge mate passief geworden. Het LCD-schermpje waarmee je het ding kunt manipuleren en waarmee je kunt zien welk leven je aan het opnemen bent, heeft de geest gegeven. Hoewel een groot deel van het ding nog functioneert, kan ik er niks meer mee omdat ik op de tast moet filmen. Blind. Voor mij is ie dood. Misschien schijndood, maar beelden op YouTube hebben me duidelijk gemaakt dat reanimeren om bijna bovenmenselijke beheersing en vaardigheden vraagt. Ik ken mijn beperkingen.

Ja, ik vond op YouTube een filmpje waarin de held zo’n probleemding te lijf gaat. Het gaat uiteindelijk (vaak) om de vervanging van een onnozel dingetje, een plat kabeltje dat het laat afweten. Maar om dat kabeltje te bereiken moet je zo ongeveer het hele ding ontleden in onderdingetjes. En misschien is dat nog wel te doen, maar ik weet zeker dat het mij nooit meer gaat lukken al die onderdingetjes weer op de enige juiste manier samen te voegen tot het ding dat weer gaat leven en waar ik toch wel aan gehecht ben geraakt. Japanners met hun technische virtuositeit en discipline beheersten de kunst van de high-techwereld. Elders in Azië zijn ze achterop gesprongen. Ik ben nu op zoek naar een nieuw filmding.

Kun je eigenlijk naar dingen dingen? Of is dat een vraag die wijst op een voortschrijdende vorm van ding-dinge-dong? Dan kan ik beter stoppen met vragen stellen.

Jeroen Henneman gaf zijn dingen een leven. Als een levenbarende dingenvader. En hij ging er terecht van uit dat wij, zijn bewonderaars, zijn dingen de tijd zouden gunnen om hun plek in de wereld der levenden, zeg Bergen, te veroveren.

28 januari 2023, 10 jaar Oostland Literair

230128, Bergschehoek, Cultuurfabriek. Feestelijke bijeenkomst n.a.v. het verschijnen van de jubileumdichtbundel van Oostland Literair.

Bergschenhoek heeft een Cultuurfabriek. Cultuur met een neo-liberaal randje. In 2019 geopend. Sindsdien wordt er vooral veel gemusiceerd, maar op 28 januari 2023 was het podium voor de dichters. Corona voorbij en dan duiken overal weer dichters op. Dat is bekend. Ik moet dat in dit geval toch even toelichten.

Tien jaar eerder, in 2013, was op vriendelijk maar beslist aandringen van Nelleke van Eck van de Bibliotheek Oostland, vestiging Pijnacker, een los samenwerkingsverband tot stand gebracht van lokale schrijvers onder de naam “Oostland Literair”. Het verzinnen van een pakkende naam is ook een kunst.

Als erkend lokaal schrijver werd ook ik liefdevol opgenomen in een groep van naar binnen gekeerde en zeer bedachtzame zwoegers die het bereiken van eeuwige roem ineens met een reuzensprong dichterbij zagen komen. Het vertrouwen in onze visionaire Nelleke was aanzienlijk. Zij herkende de lichte bodemtrillingen die de uitbarsting van een vulkaan verraden.

Een van mijn gedichten in de jubileumbundel van Oostland Literair uit 2023.

Dat dit veelkoppige letterdier na tien jaar nog altijd bestond, werd alom beschouwd als een wonder. Tien jaar het wenkende perspectief van de eeuwige roem. En nog geen stap dichterbij. Maar van wanhoop geen sprake. Dat wil zeggen, niet meer wanhoop dan bij de start van het hele avontuur. Was het niet Kader Abdollah zelf die op de fiets vanuit Delft naar Pijnacker was gepeddeld om het eerste exemplaar van onze eerste verhalenbundel in ontvangst te nemen? En ons vervolgens voorhield nooit te stoppen met dromen. Wat een steun. Wat een charisma.

En ja, na tien jaar was er nog steeds die zelfde brandende ambitie. En dus verscheen na tien jaar een jubileumbundel vol lokaal dichtwerk. Het eerste exemplaar werd aangeboden aan de directeur van de Cultuurfabriek, René van Rooijen. Burgemeester Pieter van de Stadt sprak ons opbeurend toe en zijn echtgenote, violiste Lara van de Stadt, onderstreepte de echtelijke cultuurbetrokkenheid door een muzikaal intermezzo.

Veel dichter bij de eeuwige roem zijn wij nog niet gekomen. Er zijn grenzen. Talent is schaars. Afgebeeld een van mijn feestelijke bijdragen.

Later in het jaar, op 20 september, werd het tweede deel van het jubileumproject gepresenteerd. Een verhalenbundel. Ditmaal in het gemeentehuis van Lansingerland waar het burgemeestersduo Björn Lugthart van Pijnacker-Nootdorp en Pieter van de Stadt van Lansingerland de eerste exemplaren op waardige wijze in ontvangst namen.

3 februari 2023, Herdenking Watersnoodramp 1953

Het is 2023. Zestig jaar geleden moest zuidwest-Nederland buigen voor het geweld van de zee. In de nacht van 31 januari op 1 februari 1953 braken op allerlei plaatsen in Zuid-Holland en Zeeland de dijken door. De gevolgen waren fataal. Op 3 februari 2023 wist ik ergens (Putten ?) twee exemplaren van het weekblad De Panorama op de kop te tikken. Een daterend van 13 februari 1953 en een van 20 februari. Vrijwel geheel gevuld met beelden van wat later De Watersnoodramp is gaan heten.

Wij waren, zoals gebruikelijk op zondag, te gast bij opa en oma Schootbrugge, Huygensstraat 33, Hilversum. Ik was zeven jaar. Wij zaten aan het radiotoestel gekluisterd en probeerden ons een beeld te vormen van wat zich in het getroffen gebied afspeelde. De angst die ik voelde was vergelijkbaar met de angst van een paar jaar later, 1956, toen we via de radio te horen kregen hoe de Russische tanks in Boedapest de opstand van de Hongaren verpletterden. Op zaterdagavond had Hilversum om elf uur ’s avonds een laatste nieuwsuitzending gehad. Het stormde maar alles leek onder controle. Het KNMI, noch andere instanties, hadden daarna middelen om die nacht via de radio het volk te informeren en te waarschuwen. Pas op zondagmorgen 8 uur kwam Hilversum weer in de lucht. Toen werd duidelijk dat zich die nacht een enorme ramp had voorgedaan. Maar het was nog niet voorbij. Op zondagmiddag kwam de nieuwe vloed, extreem hoog. Wat nog overeind stond stortte toen alsnog in.

De Watersnoodramp kostte aan 1836 mensen het leven. Tienduizenden dieren verdronken. Duizenden huizen en gebouwen werden verwoest en een groot deel van het vruchtbare akkerland was voor onbepaalde tijd door verzilting verpest.

Toen ik in 1977 bij TNO kwam, bleek ook deze organisatie nauw betrokken te zijn bij het Deltaplan dat een radicaal einde moest maken aan de kwetsbaarheid van zuidwest-Nederland. TNO ontwikkelde onder meer, een waarschuwingssysteem op zee (Meetnet Noordzee, HISTOS), ondersteunde met optische technieken (De aligneermethode van Van Heel) de positionering van afzinkcaissons, ontwikkelde laser-dopplersnelheidsmeters om de waterstroom te meten. Ontwikkelde een beslismodel voor het sluiten van de stormvloedkering in de Oosterschelde en ontwikkelde samen met een private partij een miniatuur-zandlaagdiktemeter voor een geavanceerd onderwatervoertuig, genaamd Trigla, dat in de holtes van de peilers van de stormvloedkering waarnemingen mogelijk maakte. TNO werd ook ingeschakeld voor de analyse van corrosieproblemen in de verschillende waterwerken.

7 april 2023, Steengroeve Winterswijk

Onze zoon Bas werd op 5 april 1973 in Utrecht geboren. In 2023 bereikte hij de mooie leeftijd van 50 jaar. We hebben het onder meer gevierd in het Fort bij Vechten bij Bunnik. Niet helemaal toevallig, want Bas woont met Sabine en hun kinderen Jan en Lieke in Bunnik. Om de hoek dus.

Het Fort bij Vechten werd tussen 1867 en 1870 gebouwd als onderdeel van de Nieuwe Hollandse Waterlinie. Het maakt deel uit van de buitenste ring van de Stelling van Utrecht. Fort bij Vechten heeft een oppervlakte van 17 hectare en telt 22 gebouwen die tegenwoordig voor allerlei vredelievende doeleinden kunnen worden afgehuurd. Fort bij Vechten ligt min of meer op de plek waar de Romeinen ooit hun Castellum Fectio bouwden langs wat toen nog de Rijn was (en nu nog de Kromme Rijn). Bij de aanleg zijn veel Romeinse vondsten naar boven gekomen. Een spannende plek voor archeologen. Bas is uiteindelijk een succesvol geoloog geworden en heeft sindsdien met alle geduld telkens weer het verschil tussen geologie en archeologie uitgelegd.

De steengroeve in Winterswijk in de tijd dat je nog vrij mocht snuffelen en hakken. Hier een laag van naar schatting 240 miljoen jaar oud (Trias, onder-Muschelkalk) waarin onder meer restanten van reptielen gevonden kunnen worden, zoals de Placodus gigas. 

Zo’n veertig jaar eerder kwam bij Bas de onderste steen boven. We hadden een huis gehuurd in De Heurne, een vlek in de Achterhoek. Min of meer bij toeval stuitten wij op een enorme kuil in het buitengebied van Winterswijk. Op een hete zaterdag leerde Bas dat je daar met een beetje geluk en met een getraind oog pootafdrukken van oeroude zee-reptielen kunt vinden, zoals de Placodus gigas (ca. 240 miljoen jaar oud), in de kalkgesteenten. De imposante steengroeve werd veel later ook voor mij een bron van inspiratie en het toneel van mijn tweede jeugdboek Zwerg. We bezoeken de groeve nog ieder jaar, maar nu als entourage voor het jaarlijkse openluchttheater. Ieder jaar wordt er een musicalachtig toneelstuk opgevoerd. Thema van 2024 jaar: “Veertig jaar Normaal”. In de voetsporen van Normaal! Ik heb altijd een zwak voor de groep van Bennie Jolink gehad die doorging tot het gaatje, in zijn geval tot de zuurstof op was. Adembenemend.

30 april 2023, Onze Reus

Rotterdam, ca. 1956, Rigardus Rijnhout, de Reus van Rotterdam, met zijn vader bij de aanlegstijger van de Spido, waar Rijn zijn ansichtkaarten verkocht.

Op de mooie zaterdag van 30 april 2023, in mijn jeugd beter bekend als Koninginnedag, togen we naar Rotterdam voor de presentatie van de verhalenbundel: “Rotterdam, Metropool met Passie”. Daarmee ging een langgekoesterde wens van uitgeefster Jennefer Zuniga – De Jong (Uitgeverij Oostland) in vervulling. Rotterdamse Jennefer had al een hele serie Passie-boeken uitgebracht. Dit was de kers op haar passietaart.

Ik had al vaker met Jennefer samengewerkt en haar verzoek om ook een bijdrage te leveren kon ik niet zomaar weigeren. Maar ze verwachtte wel een vorm van passie voor haar stad. En eerlijk gezegd had ik die niet en heb ik die nog steeds niet. Ik heb geen emotionele binding met Rotterdam. Wel een grote bewondering voor het ondernemerschap en de aanpakcultuur van de stad die wereldwijd wordt erkend.

Ik beloofde Jennefer er serieus over na te denken. Al snel diende zich een optie aan. Ik had niet lang daar voor een verhaal geschreven over de wereld van de reuzen. En daarin kwam uiteraard ook de Reus van Rotterdam voor. Met Rigardus Rijnhout had ik, in zekere zin, wel een band opgebouwd. Meer een nostalgische band. In mijn jeugd had ik die grote mens namelijk in levenden lijve gezien. Ooit had hij een bezoek gebracht aan ons dorp Hilversum om op De Groest een schoenenwinkel te openen. Voorzichtig wurmde de 2,38 meter grote Rigardus Rijnhout zich door de menigte richting de winkeldeur om daar een lint door te knippen en vervolgens flink bukkend op zijn maat 62 schoenen de winkel binnen te stappen. Het zal nu zo’n 70 jaar geleden zijn gebeurd.

Reuzen worden zeldzaam en dat is toch een beetje jammer. Tegenwoordig wordt gigantisme meestal in een vroeg stadium al geconstateerd en aangepakt. Voor de betrokkene meestal een zegen, maar het gaat wel ten koste van een stukje echte magie. Met onze technische wonderspeeltjes is het een makkie om reuzen in maten en soorten op het scherm rond te laten stappen. Maar wees eerlijk, er gaat toch niets boven een echte reus van vlees en bloed? Zie ook het artikel dat ik eerder schreef over De Reus van Rotterdam.

14 mei 2023, Feest in Grand Café 1837

Op 13 mei 2023 werd Gemma 75. Zoiets kun je maar beter vieren, leek ons. Trouwens, we hadden ook nog een achterstallig feestje uit 2020 op ons lijstje staan. 50 jaar getrouwd op 23 mei 1970. Toch ook een gebeurtenis waar je even bij stil moet staan, leek ons. Maar niet in 2020. Het land was op slot en elkaar de hand schudden, laat staan omhelzen, kon een doodvonnis betekenen. Zeker voor fragiele types die al 50 jaar getrouwd zijn. Wij vierden ons gouden huwelijksfeest in de kleinst mogelijke setting: met zijn tweetjes, naast elkaar op de bank. Koffie met wat lekkers. Een tompouce, voor Gemma, en een luxe gevulde koek, voor Dries (dat ben ik in kleine kring) en met het vaste voornemen de feestelijke draad weer op te pakken als de kust veilig was.

En dat was ie op zaterdag 13 mei 2023. Dachten we. Maar toen kwam mijn oude studentenvereniging er tussendoor. Juist op die dag vierde mijn jaar 1963 haar 60-jarig bestaan met een reünie in Utrecht. Ik was de trekker van dit feest waar ik toch wel een jaartje mee bezig was geweest, te beginnen met het uitzoeken wie er nog in leven waren en vervolgens waar de levenden gebleven waren. Gemma toonde zich meegaand. Ons eigen feestje een dag opschuiven naar zondag 14 mei. Dat had nog wel een consequentie. Zondag 14 mei was ook in Grand Café 1837 gereserveerd voor Moederdag 2023. Wat nou, als er op ons feest helemaal geen moeders konden komen omdat ze thuis de kinderen en de kleinkinderen op bezoek kregen, met goedbedoelde huisvlijt? Ik heb even overwogen of Moederdag niet verplaatst kon worden. Maar wie daar over gaat, ik kwam er niet achter. Dus het risico maar genomen en terecht. Uit alle windrichtingen stroomden op zondag 14 mei 2023 moeders toe naar Grand Café 1837 in Nootdorp. Soms vergezeld door een vader maar als het niet anders kon ook zonder.

14 mei 2023, Nootdorp, Grand Café 1837. Dubbel feest. Gemma 75 en ook nog 53 jaar getrouwd.

Het Grand Café 1837 is gevestigd in een ruim 300 jaar oude boerderij in het hart van Nootdorp. In de 19de eeuw woedde er een felle brand in de dorpskern van Nootdorp waarbij het voorstuk van het pand geheel afbrandde. In 1837 werd het pand herbouwd, vandaar de naam 1837.

Het werd een mooi feest. Aardig was dat er een flinke groep feestgangers was die nog even moest bijkomen van het reünistenfeestje in Utrecht de dag tevoren. Trouwe vrienden zijn onbetaalbaar.

We hebben kiemvrij geknuffeld, gedronken, gegeten en gezongen. “Wat zullen we drinken, zeven dagen lang?” en ook het onverwoestbare “Ja dat voelen wij, aan ons hartje, aan ons hartje” een evergreen uit het Veritasrepertoire. Elders in het gebouw werd genoten van het moederdagmenu. Maar gezongen werd er niet.

18 en 19 mei 2023, Op bezoek bij de Beatles

Op 5 juni 1964 traden de Beatles in Nederland op. Op de afbeelding in Treslong waar opnamen werden gemaakt voor de VARA. Daarna voor een concert in Blokker. Na bijna 60 jaar werd het wel eens tijd voor een tegenbezoek.

Al die jubilea brachten onze tweeling Frouk en Brecht op het idee om een paar dagen Liverpool te boeken. Zij waren intussen zo’n veertig jaar getuige geweest van mijn bewondering voor de Beatles en voor Meccano. Twee historische hoogtepunten van een oude Britse havenstad die toch behoorlijk achterop was geraakt. Misschien moet ik ook FC Liverpool maar even noemen, ook gedenkwaardig, maar dan wel met zijn ups en downs. Laat ik het nu maar eerlijk toegeven, het ging mij nu om de Beatles. En het leuke is dat Frouk en Brecht langzaam maar zeker ook naar de Beatles toe zijn gegroeid. Ze zijn natuurlijk hun hele leven geplaagd door mijn bewondering voor de Beatles en heel lang was er alleen maar verzet. Hou eens op. Wij hebben onze eigen muziek, pap. Ik ben nogal meegaand en heb deze betreurenswaardige afwijzing altijd in stilte verdragen. Maar dat betekende niet dat ik me liet cancelen. Zoon Bas was al veel eerder over de sloot gesprongen en kende intussen de hele muzikale erfenis van de Beatles uit het hoofd. En jawel, uiteindelijk begon het strootje ook bij Frouk en Brecht te smeulen. Het deed me goed, ook omdat ik ervan overtuigd ben dat de Beatles goed waren, uitzonderlijk goed, en dat je als vader ook de plicht hebt om bepaalde waarden over te dragen. Niet dwingen maar wel aanbieden. Dat ik dit nog mocht meemaken! En zo werd het een wondermooi weekend! In Liverpool ademde alles Beatles.

Liverpool, 20 mei 2023. Voor de poort van Strawberry Fields met links Brechtje en rechts Froukje.

De groep verspeelde weliswaar de Liverpoolse sympathie toen ze medio jaren zestig naar Londen verhuisde. Maar uiteindelijk kwam de stad toch tot het besef dat ze met de Beatles goud in huis hadden, zelfs toen de groep de stad definitief had verlaten. Nu breek je, met veel enthousiasme, je nek over de Beatles. De fans komen vanuit de hele wereld, al vele decennia. En ze worden even stil als ze de Cavern betreden waar het allemaal begon. Ook al is het een nagebouwde versie. De oorspronkelijke kelder moest al snel wijken voor een projectontwikkelaar en voor gebrek aan historisch besef en een lange-termijnvisie.

Het is intussen februari 2025 als ik dit schrijf. Kan ik nog net melden dat de Beatles opnieuw een Grammy hebben gewonnen met hun allerlaatste song “Now and Then”. CNN:

The Beatles’ song “Now and Then,” which was finished and released last year by the band’s living members Paul McCartney and Ringo Starr, won a best rock performance Grammy on Sunday, marking the first time the Fab Four were recognized by the Recording Academy since 1997.The win comes 55 years after The Beatles broke up in 1970.

30 mei 2023, Bunnikse Vierdaagse

30 mei 2023. Vierdaagse in Bunnik. Wandelen langs de oever van de Kromme Rijn.

Onze kleinkinderen, Jan en Lieke, namen als leerlingen van basisschool De Barbara deel aan de lokale Vierdaagse. Omdat papa en mama elders verkeerden moesten opa en oma inspringen, zeg maar meelopen. Gemma begeleidde Lieke en liep vijf kilometer, ik werd aan Jan gekoppeld en dat betekende tien kilometer te gaan. Het was mijn eerste, beperkte kennismaking met het fenomeen vierdaagse. Ik liep immers maar één avond mee. Ik moet eerlijk toegeven dat ik het een amusant evenement vond. Ik verbaasde me over mijn conditie. En meer nog over die van het jonge volkje om me heen dat voortdurend heen en weer rende en zeker de dubbele afstand aflegde. Een van de meesters had zich kleurrijk uitgedost en droeg aan een stok een gettoblaster mee. Hij kreeg veel waardering. Ik herinnerde me dat wij in mijn jeugd tijdens het wandelen ook vaak opwekkende liedjes zongen, zoals:

Wij hadden bij ons een sergeant-majoor

Die kon met zijn kont de deur niet door

One, two, three, four, one, two, threefour

Bij het laatste threefour hoorde een klein tussenstapje bedoeld om weer in de maat te lopen. Of wat te denken van het treurige lied over Marie met de volgende eenvoudige tekst:

En Marie die heeft een hart van prikkeldraad

Prikkeldraad!

Prikkeldraad!

Soldatenliedjes waar je lekker op kon marcheren.

Later kwamen er nieuwe liedjes. Tijdens de groentijd leerden we onder meer onderstaand Frans marcheerliedje. Voor de sfeer hier het refrein:

Gauche, droit, sabr' à côté

la cantinière se laisse baiser

gauche, droit, sabr' à côté

la cantinière se laisse baiser

et en avant et en avant la cantinière

la cantinière du régiment

du régiment

et en avant et en avant la cantinière

la cantinière du régiment

1 juli 2023, Lieke speelt voor op piano

Bunnik, 1 juli 2023. Lieke heeft het voorspelen tot een goed einde gebracht. Na weer een jaar hard oefenen zijn de bloemen dan ook meer dan verdiend. En kan de vakantie beginnen.

Kinderen van tegenwoordig hebben het druk. Bijna dagelijks staat er wel iets op het programma dat aandacht vraagt al is het maar omdat er flink voor betaald moet worden. Zwemmen, voetballen, hockyen, tennissen. Ballet. Muziek. Het vraagt zelfs met twee kinderen al een degelijke planning. Bij Jan en Lieke in Bunnik hangen grote vellen met schema’s in de gang vol met kruisjes. Er staan ook verschillende tassen voor de verschillende sportactiviteiten. Je denkt dan onwillekeurig wel eens terug aan je eigen jeugd. Ik mocht op een zeker moment bij de padvinders (nu scouting). Het leek me spannend. Ik benijdde vriendjes die op zaterdag trots in hun padvinderspak op zoek gingen naar het pad. Het zag er netjes en stoer uit. Vooral dat petje, de mooie kniekousen met franje, de zakdoek om de nek. Maar ja, dat pak kreeg je niet zomaar. Dat moest je verdienen. Je moest dingen leren en laten zien dat je ze beheerste. Dat stadium heb ik helaas nooit bereikt. Na vier zaterdagmiddagen had ik het wel gezien. De akela had geen enkel overwicht. Ik zie nog voor me hoe, op een middag waarop we vanwege slecht weer, in ons honk moesten blijven, de bonken klei waar we iets mee moesten kneden, een voor een tegen het plafond van ons honk aan gegooid werden en nooit meer naar beneden kwamen. Toen alle beschikbare klei aan het plafond hing, besloot de akela dat we onze taak hadden volbracht en dat we naar huis mochten. Kortom, het was chaos. De oude Lord en Opperverkenner Baden-Powel (1857 - 1941) moet zich in zijn graf hebben omgedraaid. Ruim voor ik mijn knopenexamen moest doen liet ik mijn vader weten dat ik het niet meer zo leuk vond. Het stadium van het welpenuniform heb ik nooit bereikt.

Op 1 juni zat het muziekschooljaar van Lieke erop. Ze mocht ons laten zien en horen wat ze intussen had bereikt op de piano. Zonder veel thuis te oefenen want dat vond ze niet echt leuk. Als ze even geen naschoolse verplichtingen had, wilde ze lezen en knutselen. Het voorspel verliep voorspoedig. Lieke kon met opgeheven hoofd van haar zomervakantie gaan genieten. Ze had al meer greep op de toetsen dan ik in een heel leven bij elkaar had geoefend. Trouwens, op 3 juni hadden we haar al in actie gezien op haar balletschool. Wij hadden intussen begrepen dat de balletjuf nogal ambitieus was. Ze stelde hoge eisen en regeerde met straffe hand. Lieke was een beetje bang voor haar. Ballet heeft ze uit haar pakket geschrapt. Maar er was altijd nog turnen en waterpolo!

11 juli 2023, Ons vrolijke vijvertje

Er is ook in 2023 een nieuwe voorraad kikkervisjes vanuit ons vijvertje in Nootdorp overgevlogen naar Bunnik om daar een dependance te stichten. De afbeelding maakt duidelijk dat het de bedrijvige peuters aan niets ontbreekt. Van verse komkommer, waar ze gek op zijn, tot oeroude mangaanknollen waar ze nog even aan moeten wennen. 

Onze voortuin is maar klein. Eigenlijk te klein voor een vijver, zelfs voor een vijvertje. Maar ach, het vijvertje was er al toen wij in 1978 naar Nootdorp verhuisden en het voelde goed. Zo klein als het was, zat er wel een geheimzinnig en nogal gevarieerd soort leven in. Aanvankelijk heb ik er zelfs salamandertjes in aangetroffen. Opwindend! Ik kende ze uit mijn jeugd in Hilversum waar we ze vingen in de wasmeerjes waar ooit de schapen gewassen werden. Er waren toen trouwens niet alleen salamanders maar ook volop ringslangen, die sindsdien toch echt zeldzaam zijn geworden. En uiteraard kikkers, waar de ringslangen gek op waren. Welnu, na een aantal kwaakloze jaren kwamen de kikkers ook in ons vijvertje terug. Er stapten ineens weer ooievaars door ons weiland en op mooie zomeravonden maakten onze kikkers er geen geheim van dat ze op zoek waren naar echte liefde. Elk jaar opnieuw en elk jaar ontroerden ze me. Zo’n klein vijvertje en dan zoveel donderkoppies en uiteindelijk ook flink wat volgroeide kikkers die dan soms wel de stoep overstaken om met een soepele sprong in de wat ruimere sloot voor onze deur te verdwijnen. Maar ze kwamen altijd weer terug.

Het weiland werd volgebouwd zodat de kikkers van de ooievaar niks meer te vrezen hadden. Maar de reiger bleef een dodelijk en onverzadigbaar gevaar. Het dwong mij om het vijvertje af te schermen met kippengaas. Niet fraai maar wel effectief. Nu is het vijvertje echt helemaal voor onze kikkertjes. En ieder jaar ging er een kleine selectie van jonge kikkertjes mee naar Bunnik. Mijn kleinkinderen misten daar kikkers. Op een dag mocht er een leuk kikkertje mee, in een glazen bak met water uit het vijvertje, dat door Lieke Snoepie was gedoopt. Haar nieuwe vriendje. We werden dagelijks bijgepraat over het wel en wee van Snoepie. Op een gegeven moment was Snoepie verdwenen. Ontsnapt! Paniek. Klasgenootjes werd gevraagd om naar Snoepie uit te kijken. De deugniet werd regelmatig ergens in een tuin gesignaleerd, maar terugkomen ho maar. Het jaar daarop konden we Lieke blij maken met een nieuwe Snoepie.

21 juli 2023, Gentse Feesten

22 juli 2023. De beroemde skyline van Gent. Op de achtergrond met de de Belgische vlag in top de Sint Baafskathedraal, waar tijdens de Feesten een enorm podium voor staat.

Het weekend van 21 juli bracht ons naar Gent. Ons jaarlijkse uitstapje naar de Gentse Feesten. Logeren in het Ibishotel aan het Baafplein en lekker rondscharrelen als in de loop van de middag het spektakel weer op gang komt. We bezoeken altijd het staartje van het grote evenement dat tien dagen duurt. Met op vrijdag de jaarlijkse Stroppentocht en op zaterdag een plechtig begin van de dag met de viering van de Nationale feestdag van België in de Sint-Baafskathedraal, vanuit ons hotel gezien aan de overkant van de straat. Onbedoeld straattheater en ook daarom uitstekend passend in de sfeer van het festival.

Gent, 21 juli 2023. De nationale feestdag van België. Bij de ingang van de Sint Baafskathedraal verwelkomt de bisschop zijn gasten. Hier een groep Gentse hoogleraren in toga. De bisschop is Lode Van Hecke. Hij is een lid van de Orde van de Cisterciënzers en de 31e bisschop van het bisdom Gent. Voorheen was hij abt in de Abdij van Orval.

In de magnifieke kathedraal, waar nog steeds het wereldberoemde maar ook gemutileerde altaarstuk "Het Lam Gods" van Van Eijk te bewonderen valt (een paneel is al bijna een eeuw zoek), verzamelen zich vertegenwoordigers van belangrijke organen en instellingen, vooral (oud-)militairen en hooglerarengroepen van verschillende onderwijsinstellingen. Zij gaan gehuld in fraaie toga’s met baret waarbij opvalt dat er allemaal subgroepen zijn met hun eigen opsmuk. Mogelijk van de verschillende faculteiten. Buiten de kerk is het gezellig, men begroet oude kennissen en uiteraard de gastheer, de bisschop Lode van Hecke, die in vol ornaat in de deuropening van zijn kerk zijn belangrijke gasten de hand schudt. In de toegangshal van de kerk staat een erehaag van oud-militairen met hun vaandels. In de kerk zingt het koor het Laudamus (laat ons prijzen) en houdt de bisschop een korte preek. Veel langer dan een kwartiertje duurt het niet. Het beeld dat mij het langst is bijgebleven is dat van de bejaarde oud-militair die arriveert met zijn rollator. In het boodschappenmandje ligt zijn vaandel, keurig opgerold. Aandoenlijk.

9 september 2023, Enkele dagen Kloosterburen

9 september 2023, Garnwerd. Voor het huisje waar Frederike Martine (Fritzi) ten Harmsen van der Beek woonde van 1972 - 2009. In het smalste straatje van Nederland waar je met de auto doorheen mag.

Begin september brachten we, samen met Gemma’s zus T., een bezoek aan Kloosterburen waar Gemma’s broer T. zich enkele jaren eerder heeft gevestigd. In het Hoogeland kort achter de imposante Waddendijk (het gehucht Kruisweg). Een bijzondere omgeving. Weids en open. Met imposante luchten en volk dat bestand is tegen eenzaamheid en een straffe bries. Wij logeerden in Aduard in een Best Western Hotel. Gemoedelijk en vriendelijk. Een van de hoogtepunten, voor mij dan, was een bezoek aan het dorpje Garnwerd. De plek waar dichteres en levenskunstenaar Frederike Martine (Fritzi) ten Harmsen van der Beek in 1972 naar toe verhuisde toen ze in Blaricum dakloos dreigde te geraken. Fritzi, een fenomeen! Ik was haar al op het spoor gekomen als dochter van vader Eelco, de geestelijk vader van het bessenmannetje Flipje van Tiel dat in mijn vroege jeugd grote indruk op me heeft gemaakt. De strips van Flipje werden verstrekt bij de jam van “De Betuwe”. Fritzi was in haar oude Blaricumse villa Jagtlust het swingende middelpunt van de naoorlogse Leidse Pleinscene. Zij was kort getrouwd met Remco Campert en had daarna vele relaties, waaronder met Peter Vos. Peter was eind jaren zestig mijn buurman op de Springweg in Utrecht. Tenminste, dat vernam ik jaren later. En Fritzi kwam ik nog veel later op het spoor (onder andere door een boek van Annejet van der Zijl en later nog een uitgebreide biografie van Maaike Meijer).

We hebben het kleine stulpje van Fritzi in Garnwerd, waar ze in1972 neerstreek en in 2009 overleed, gevonden. In een zeer smal straatje troffen wij een dame die wat gevelbegroeiing verzorgde. Bij navraag liet zij weten dat zij in Fritzi’s huisje woonde. Bij de overname had zij veel spulletjes van Fritzi aangetroffen, waaronder allerlei vormen van kunstzinnige handenarbeid. Een hoogtepunt tijdens ons bezoek aan Het Hoogeland!

14 september 2023, Wittem.

Genieten in de oude woning van de notaris

Hotel Beukenhorst in Wittem, Zuid-Limburg. Fijne plek voor het genieten van rust, van culinair vakmanschap en van fantastische uitstapjes in de omgeving.

We hebben fijne herinneringen aan de keren dat we met onze, nog jonge kinderen, vakantie vierden in Noorbeek, een dorpje langs de mergelroute ergens tussen Maastricht en Vaals. Wij logeerden dan in de klassieke Limburgse hoeve van Sjeng Rompelberg en zijn gezin. Zoon Bas veranderde daar in een fanatieke fossielenzoeker. Na een flinke regenbui kon hij scoren. Onderaan de mergelhellingen lagen de belemnieten voor het oprapen. Ook in de storthopen van de oude mijnen was nog het nodige te vinden, zoals afdrukken van oeroude varens. Mijnen, mergelgrotten, en niet te vergeten het hoogveenmoeras van de Hautes Fagnes over de grens in België. Met een beetje fantasie zag je daar de meest vreselijke dingen gebeuren.

In 2023 waren we samen terug in Zuid-Limburg. We verbleven we hotel Beukenhorst in Wittem, een voormalige notariswoning uit de tijd dat de notaris zich nog een vorstelijk verblijf kon veroorloven. Uitermate plezierig en gastvrij. Bij het ontbijt maakten wij al vlug vrienden. Een wat ouder Belgisch stel, zeer relaxed behalve als het ging over gekookte eieren. Hij at alleen gekookte eieren als ze ook echt gekookt waren. Vijftien minuten minimaal. Zij trok daarbij een gezicht dat zei: er zijn grotere problemen in een huwelijk, maar toch...

Hoogtepunten van ons korte bezoek waren een bezoek aan het nieuwe Karel de Grote Museum in Aken, een hernieuwde kennismaking met de Hautes-Fagnes (Hoge Venen) ten zuidoosten van Eupen, en een onaangekondigd bezoek aan de familie Rompelberg in Noorbeek. Vader Sjeng was helaas niet thuis, maar wel zijn echtgenote. Zij was hevig verrast toen wij daar de binnenplaats betraden. Ontroerend.

3 december 2023, Sinterklaas

Op 3 december was het dan eindelijk zover. De pakketbezorgers van de Goedheiligman waren tot Nootdorp doorgedrongen. En hij was duidelijk weer in een gulle bui geweest want er viel heel wat uit te pakken. We hadden al wat eerder in Bunnik het Sinterklaasspel gespeeld. Ook leuk. Maar nu was het echt serieus. Jan en Lieke hielden zich aan de spelregels en toonden een diepgewortelde eerbied. Zij wisten dat opa en oma zeer gelovig waren en hielden daar dus ook serieus rekening mee. En zo kreeg het mooie feest voor iedereen een gepaste diepgang.

11 december 2023, Kerstverhaal in Alkmaar

Als je niets met vuurwerk hebt, is er geen mooiere afsluiting van het jaar dan Kerstmis. Op 11 december togen we naar een intiem kerkje in Alkmaar (het Remonstrantse schuilkerkje) waar onze trouwe kunstvriend en -gids Reno een mooie voordracht hield over de verschillende aspecten van het kerstfeest. Op de afbeelding vlnr Anneke, Gemma en Toos. Het ideale moment om na afloop het glas te heffen.

Gerard van de Schootbrugge, 13 februari 2025