Kringel, 2022 - 8
Een punt erachter
Sinds 2010 schrijf ik kleine stukjes voor Nootdorp Nu. Over alles wat me bezighoudt. Een voorrecht dat mij toeviel omdat ik toevallig voorzitter was van kringloopwinkel De Wisselbeker. Leuk en volgens mij ook nuttig voor de winkel. Je moet in deze tijd, waarin iedereen vecht om de aandacht van zijn publiek, nu eenmaal gehoord en gezien worden.
Maar zoals alles in het leven komt er ooit een einde aan het geploeter. Op 12 mei van dit jaar heb ik de voorzittershamer overgedragen aan Kees van der Kraan, waarmee mijn voorrecht als stukjesschrijver verviel. Maar ik mocht het jaar nog wel volmaken. En dat moment is nu dus aangebroken. Er resten mij vanaf hier nog zo’n 250 woorden en een laatste punt.
Wat kun je, wat wil je nog kwijt in zo’n slotwoord? Ik neem afscheid, zo simpel is het. Afscheid van die mooie en in vele opzichten ook nuttige vrijwilligersclub die door het leven gaat als De Wisselbeker. Ik kan jullie nog één keer verzekeren dat daar met een lach en soms een traan, en vooral met een groot hart wordt gebuffeld. Om een hele rij goede doelen te realiseren. Ik noem: bevordering hergebruik, steun aan mensen (organisaties) die hulp nodig hebben (in binnen- en buitenland), een winkel runnen waar veel mensen graag even binnenlopen (sociale functie), instandhouding van een gemeentemonument (de oude School met den Bijbel) en het organiseren van een activiteit voor vrijwilligers die daar trots op kunnen zijn en blij van kunnen worden. Echt, het mes van De Wisselbeker snijdt aan vele kanten.
Ik heb daar met veel genoegen 15 jaar lang leiding aan mogen geven. En in die 15 jaar hebben we samen veel bereikt. Dankbaar werk. Reken maar dat het een goed gevoel geeft als je ieder jaar zo’n vijftig duizend euro beschikbaar hebt voor goede doelen! Dat kan alleen met een enthousiaste groep onbetaalde vrijwilligers! Ik hoop van harte dat ze het nog heel lang volhouden. Dat kan alleen als er ook tijdig nieuwe medewerkers aantreden. En als de winkel gedragen wordt door onze Nootdorpse gemeenschap. Als dat lukt, kan ik nu rustig de laatste punt plaatsen.
Bedankt allemaal en het ga jullie goed.
Voor deze laatste keer een heel grote knuffel!
Kringel, 2022 - 7
Het wordt donker
Er zijn niet veel ooggetuigen meer van onze eigen laatste oorlog. Zelf werd ik twee weken voor de bevrijding geboren. Ik schrok me dood toen ik het licht zag. Een kaarsje zal het zijn geweest. Het was spertijd, het was donker en ik moet gevoeld hebben dat het niet helemaal in orde was met de wereld. Hoe moest dit aflopen? Ik hield mijn adem in. Mijn moeder zag rood, mijn vader werd wit en ik ontwikkelde een volle kleur blauw. Je zou het illegaal vlagvertoon kunnen noemen. De huisarts zag dat anders. Hij gaf opdracht om een bak koud water over mij uit te storten. Dat heeft mijn leven aanzienlijk verlengd.
Ik wil niet beweren dat het na het einde van “onze oorlog” rustig is geworden op aarde. Maar als Hollanders is ons in ieder geval een hoop ellende bespaard gebleven. Maar wie altijd goed heeft opgelet bij de geschiedenisles had misschien kunnen weten dat vrede en voorspoed nooit vanzelfsprekend zijn. Sterker nog, het zijn historisch gezien misschien wel afwijkingen. Tja, even chillen in het oog van de vulkaan en net doen of de rampzalige stormen die om dat feestelijke oog heen draaien op afstand blijven. Niet geloven dat je altijd een zwieper meekrijgt ongeacht de richting die het oog kiest. Stolpje. Coconnetje.Het orkest op de Titanic? Dansen op de rand van vulkaan?
De discussie over onnodig veel licht is intussen gestart. Nog niet vanwege spertijd, maar donker gaat het worden. En koud. De viering van 75 jaar bevrijding ging volledig de mist in door een geniepig virus waar we niet op waren voorbereid. Terwijl er al heel lang voor was gewaarschuwd. Onze onstilbare honger naar meer roept ongewild tegenkrachten op. Misschien gaan we nadenken als het straks pikdonker is.
In 1879 werd in Ingen (Betuwe) de rederijkerskamer Excelsior opgericht. Excelsior deed onder meer aan toneel. De uitvoeringen vonden plaats in het plaatselijke café. Bij gebrek aan straatverlichting voor de oorlog keek de voorzitter eerst in de almanak om te zien wanneer het volle maan was, zodat de bezoekers aan hetcafé niet in het pikkedonker liepen. Dat heet vooruitdenken.
Knuffel
15 oktober
Kringel, 2022 - 6
Gasgeven!
Het is niet moeilijk om in deze tijd een hol op te zoeken of onder een deken te kruipen en dan maar bidden. Er gaat veel mis. Als Stan Laurel er weer eens een puinhoop van had gemaakt, placht zijn maatje Oliver Hardy te verzuchten: “Well, this is another nice mess you’ve got me into!” Steeds weer nieuwe ellende. Dat werd dus weer lachen.
Het gaat nu met ons net zo. Alleen het lachen is ons vergaan. Het is nu meer een kwestie van “wie het laatst lacht, mag het licht uitdoen”.
De vaccininjecties hadden ons nog niet van een heuse pandemie afgeholpen of we konden aan de financiële injecties omdat een zekere Putin ons van het gas afhielp. In de kroeg bij een biertje wat ouwehoeren over wereldoorlogen begint het nieuwe normaal te worden. Eindelijk komt onze bejaardenervaring van pas. Je kunt overleven bij min 10 met een Alladin-petroleumkacheltje, schuifdeuren, een gebreide borstrok en een kruik. En misschien straks nog eens een parlementaire enquête over het uitbannen van kernenergie?
Het leven gaat door. Er is nog heel veel gas. Op Aarde, maar ook in de ruimte. In 2027 staat de Dragonfly Mission gepland. Doel is met een drone het oppervlak van Titan de grootste maan van de planeet Saturnus (met al die ringen) te verkennen. Een fascinerend hemellichaam waar we tot voor kort weinig van wisten. Pas in de periode 2004 – 2017 wist de ruimteverkenner Cassini door het dichte wolkendek te “kijken”. Titan is het enige andere hemellichaam in ons zonnestelsel waar sprake is van een vloeistofkringloop: meren, verdampen, regenen, rivieren. Maar let op, niet van water, het is er min 180 graden, water is er wel maar dan als ijs. Maar er is ook aardgas, methaan, en dat is bij die temperatuur vloeibaar! Meren, rivieren, wolken en regen van vloeibaar methaan! Andere organische stoffen dwarrelen neer als een soort sneeuw die door de wind wordt opgestuwd tot duinen. Een wonderwereld waar misschien zelfs iets van leven kan voorkomen. Onder dikke lagen ijs lijkt vloeibaar water aanwezig. De Dragonfly arriveert in 2034. Daarna kunnen we ruzie gaan maken over het gas van Titan.
Knuffel
15 augustus
Kringel, 2022 - 5
Het "Grootmoedereffect"
De wetenschap is sinds enige tijd erg bezig met de grootmoeder. Zij is bijzonder. De deskundigen spreken zelfs van een “Grootmoedereffect”. Waarom zijn er eigenlijk grootmoeders?
Wat een onnozele vraag zal menig lezer nu denken. Vrouwen worden nu eenmaal zo oud dat ze nog leven als hun dochters ook weer kinderen krijgen. Wat is daar zo bijzonder aan?
Wij komen niet uit de lucht vallen. Wij hebben een voorgeschiedenis. En in die voorgeschiedenis duikt één naam steeds weer op: Charles Darwin. Levende wezens planten zich voort, dat wil zeggen: geven hun erfelijke eigenschappen door aan hun nakomelingen. Al die nakomelingen lijken op hun ouders maar niet precies. Sommigen zijn net wat beter opgewassen tegen de uitdagingen die hen te wachten staan dan anderen. Zij hebben net wat meer kans zich ook weer voort te planten dan hun soortgenoten. Denk maar aan de nieuwe COVID-variant die net wat besmettelijker is dan een eerdere variant. Na een aantal generaties heeft hij zijn concurrent verdrongen.
Zo heeft ook de mens zich stap voor stap ontwikkeld tot het eigenwijze wezen dat het nu is. Met al zijn bijzondere kenmerken. Een daarvan is het voorkomen van de grootmoeder. De mensengrootmoeder is nogal uniek onder de zoogdieren. De mensengrootmoeder leeft namelijk vaak nog vele jaren nadat ze haar voortplantende taak heeft volbracht. Anders gezegd: na de menopauze. Zeer ongewoon. Komt verder alleen bij een paar walvisachtigen voor. En niet alleen ongewoon maar ook niet goed te begrijpen.
De essentie van het bestaan en dus van de evolutie is de voortplanting. Wat zich niet voortplant, doet niet meer mee. Verdwijnt. En wie zich niet meer kan voortplanten doet ook niet meer mee. Die sterft meestal kort na de menopauze. Zo niet de grootmoeder. Meest genoemde verklaring: ze was / is nodig om haar dochter(s) te ondersteunen zodat die meer, of korter na elkaar, kinderen kunnen krijgen die gezond opgroeien. Dat vermogen heeft ze de afgelopen 50.000 jaar van Darwin meegekregen. Kleinkinderen ondersteunen bleek een efficiëntere en veiliger manier om haar genen door te geven dan door zelf door te gaan met kinderen krijgen. Als ervaren grootvader heb ik de indruk dat die bijzondere grootmoeder meer dan ooit nodig is.
Voorzichtige knuffel
11 juli 2022
Kringel, 2022 - 4
Het recht van de sterkste
Soms, aan het eind van de dag, voltrekt zich boven het veld een bijzonder schouwspel. Honderden spreeuwen voeren in een grillig en fascinerend patroon een luchtballet uit. Een groepsdans met een spontane choreografie die verwondert. Het lijkt een spel, maar de werkelijkheid is een stuk minder vrolijk. De spreeuwen worden belaagd door een roofvogel en proberen hem met hun zwermgedrag in verwarring te brengen. De aanvaller slaat toe als de groep uiteen valt.
Overleven, daar gaat het om. Een kunst. Tot voor kort was overleven voor ons Hollanders meer een vanzelfsprekendheid dan een kunst. Al het nodige was in overvloed beschikbaar. Waarom stilstaan bij zo iets gewoons? We hadden wel wat beters te doen. Want stilstaan betekent achteruitgang. We hadden het prima voor elkaar. We hadden weinig of geen oog voor de ver-weg-shit. Waarom ons feestje laten verstoren door andermans ellende? We zaten hier gezellig en we zaten hier okee.
Maar ook in Luilekkerland regent het al een tijdje azijn. De wereld wordt minder voorspelbaar, chaos dreigt. Die weldadige onkwetsbaarheid, die onbekommerdheid van spreeuwen die het alleen wel rooien, dat zomerse gevoel van het heerlijke niets doen, er zit rot in. Ons postmoderne suikergoed verkorrelt, lost op en spoelt weg. Zo proeft het.
Enkele jaren geleden sprak ik een oude kennis die het na zijn studie Internationaal Recht tot ambassadeur had geschopt. Na de Tweede Wereldoorlog had zijn idealistische vader de oplossing. Onenigheid tussen staten zou in het vervolg worden opgelost door overleg en verdragen. Vaders aanstekelijke idealen brachten hem naar een Utrechtse collegezaal vol gelijkgestemde jongeren. Zij zouden het anders gaan doen.
De hoogleraar begon zijn eerste college internationaal recht met een opmerking vooraf: “Dames en heren, onthoudt goed wat ik nu ga zeggen. In de internationale verhoudingen geldt maar één recht: het recht van de sterkste.” Het had weinig gescheeld of de prof. was met kop en kont de collegezaal uitgejonasd. Na zestig jaar en een succesvolle loopbaan bij Buitenlandse Zaken kon mijn oude kennis niet anders dan met een grote zucht toegeven dat zijn oude prof gewoon gelijk had gehad.
Er verandert veel, maar niet “de natuurwetten”.
Knuffel
15 mei
Kringel, 2022 - 3
Betweter
Ik zeg het maar zoals het is: de mens is een onverbeterlijke betweter. Dat waren we al heel lang, maar het wordt erger. Iedereen is tegenwoordig zijn eigen betweter. Als we de betweters mogen geloven dan moet de man, of kan ik voor mijn eigen veiligheid maar beter spreken van de niet-menstruerende mens, qua betweterigheid nog aanzienlijk hoger worden aangeslagen dan de wel-menstruerende mens, zeg maar de vrouw. Er lijkt op dit punt een duidelijk verschil te bestaan tussen mannen en vrouwen. En dat uit zich in wat wel genoemd wordt “mansplaining”. Een samentrekking van twee engelse woorden: “man” en “explain” en er wordt mee bedoeld: "het door een man op een neerbuigende, bevoogdende manier uitleggen van iets aan een vrouw". Vrouwen storen zich daar de laatste tijd steedsmeer aan. Mijn vader heeft ooit geprobeerd mijn moeder de buitenspelregels uit te leggen en is daar snel mee gestopt. Mijn moeder had helemaal niets met voetbal en al helemaal niet met buitenspel. Overspel, dan? Had gekund, maar mijn vader was de braafheid zelve en dat heb ik dus niet van een vreemde. Het woord viel bij ons thuis alleen in relatie tot het voetbalspel.
Waarom storen vrouwen zich zo aan de neiging van mannen om hen de wereld te verklaren? Waarschijnlijk omdat ze het gevoel hebben dat er een superioriteitsgevoel mee wordt uitgedrukt. Dominantie. Macht. En dat lijkt me niet geheel onmogelijk. Er zijn verschillende manieren om te imponeren, je evolutionaire waarde als partner aannemelijk te maken. Sommige zinvol, andere grenzend aan oplichterij. Poenerigheid, sportscholerigheid, schoudervulligerheid, bungiejumperigheid, handtastelijkheid, sportuitlaterigheid, en ja, ongetwijfeld ook bedlegerigheid, betweterigheid en uitleggerigheid. Die laatste twee zijn natuurlijk ook hemeltergend, maar toch niet zo erg als die andere mannelijkheden. Laten we eerlijk zijn, je steekt er toch vaak wat van op. En imponeren is ook de vrouw wel toevertrouwd.
Betweterigheid is het jongere broertje van arrogantie. En dat is niet alleen heel erg maar ook nog eens heel gevaarlijk en daardoor heel dom. Arrogantie betekent dat je ervan overtuigd bent dat je van de ander niks meer kan leren. En heus, aan dat gedrag zijn mensen, groepen, voetbalclubs, bedrijven en landen bezweken. Het volgende slachtoffer lijkt Rusland te worden. Maar ook de Amerikaanse automobielindustrie, ja zelfs het oude China zijn er aan onderdoor gegaan. Daarom mijn welgemeende advies: noem niet alles mansplaining. Kijk uit voor arrogantie.
Boks met lichte knuffel
15 april
Kringel, 2022 - 2
Over 25 jaar
Onze kringloopwinkel is in 1997 van start gegaan en bestaat dit jaar dus 25 jaar. Dat gaan we op 25 juni vieren. In ons land verschenen de eerste kringloopwinkels in het begin van de jaren tachtig. De Emmaus in Eindhoven (bestaat niet meer) stamde al uit 1956. In 2017 waren het er al 1700! Gevolg van een spullificatiepandemie. Als alles groeit ….
In de jaren zeventig explodeerde de consumptie. Er zijn grenzen aan de groei riep de Club van Rome. Het eerste couplet van een smartlap die steeds meer het karakter kreeg van een smeerlap. Bezorgde burgers begonnen zich te verenigen in hun verzet tegen de dodelijke aanslag op Moeder Aarde en haar kinderen. Er is sindsdien veel gebeurd, maar nog veel meer niet. Telkens opnieuw knikken we ja, en doen we nee. Weten we nog wat duurzaamheid betekent? De opdracht om een leefbare planeet achter te laten aan onze kinderen en kleinkinderen. Die pikken het nu niet meer. Terecht!
De een zijn smartlap is de ander zijn poeplap. Het verschil tussen rijk en arm begint sprookjesachtige vormen aan te nemen. Hiephiepers zoals Bezos (Amazon) en Musk (Tesla, SpaceX) gaan het nu zelf oplossen! Als de Aarde onbewoonbaar wordt gaan ze ons, bijna letterlijk als kas(sa)plantjes, verkassen naar de Maan, naar Mars of zelfs naar Venus (in woningen die daar dan hoog in de atmosfeer zweven; aan het oppervlak is het nogal heet, 450 oC). Om intussen nog wat bij te schnabbelen bieden ze nu ruimtetripjes aan zodat de iets minder rijken ook nog wat te pronken hebben. In 2021 is er zesmaal een raket gelanceerd met toeristen aan boord. Het begin! Een tripje naar Antarctica is straks iets voor de paupers.
Natuurlijk, de mens is vol vernuft en het kan altijd anders. Eind 19 de eeuw dreigden de grote steden te bezwijken onder een apocalyptische hoeveelheid paardenpoep en –pis. Enkele decennia later waren die miljoenen paarden vervangen door het automobiel. Probleem opgelost. Maar een nieuw, nog groter probleem, geboren. Nee, zoveel valt er nu ook weer niet te vieren. Helaas. Over 25 jaar misschien?
Boks
15 februari
Kringel, 2022 - 1
Nieuw jaar, feesten maar
Een nieuw jaar. De planeet waarop wij leven, heeft haar rondje om de zon weer volbracht. Sterker nog, de nieuwe omloop is al weer een stukje gevorderd. Nooit een moment rust voor een planeet. Ik had ooit een baas, die, zoals veel bazen, in de loop van januari zijn medewerkers toesprak om ze, samen met hun geliefden, een voorspoedig nieuw jaar toe te wensen. En een goed jaar voor de business zou daar zeker bij helpen. In die boodschap zat steevast een andere boodschap: aan het werk! Meestal was het jaar dan al zo’n twee weken oud. Vier procent van het jaar zat er al weer op. Idealiter zou er dan ook al vier procent van de omzet verzekerd moeten zijn. In ons geval een flink aantal miljoenen. Als ik bij deze boodschap om me heen keek, zag ik flink wat opkomende buikkramp. De eerste twee weken van januari. De meesten waren dan nog maar net terug van een welverdiende wintersportvakantie. Even bijkomen van die hectische decembermaand. Dat gekkenhuis. Want dan moesten de achterstanden alsnog geforceerd worden weggewerkt om de targets voor dat jaar te halen. En dan in januari al weer druk op de ketel? Het jaar duurde nog zo lang. Er kon nog zoveel gebeuren. Ja, daarom juist, hoorde je de baas denken.
Ook zonder baasdruk gaat 2022 ongetwijfeld weer voor opwinding zorgen. Hebben we het bestaan in de afgelopen paar honderd rondjes om de zon niet wat te ingewikkeld gemaakt? Soms bekruipt mij het gevoel dat we die fonkelend mooie wereld met al zijn mogelijkheden, verlokkingen, systemen, structuren, ideeën, bedreigingen, technieken, niet meer zo goed onder controle hebben. Het wordt allemaal wat instabieler. Er ligt chaos op de loer. We lopen over een smal pad langs de afgrond en zelfs als we koers weten te houden is het maar de vraag of het daar boven op die Biebelebonseberg midden in Luikekkerland wel het feestje gaat worden dat ons wordt beloofd. Het nooit meer eindigende festival, gas geven in het lachgasleven, drop-in-shop-in, shop-out-drop-out. Wordt China het nieuwe normaal? Misschien moeten we ons wat meer gaan oefenen in bescheidenheid, beschaving en betrokkenheid.
Boks
15 januari 2022
