1950, Hilversum, de Verenigde Schroevenfabriek Hilvesum.
Mijn volgende baan viel in de categorie vakantiewerk. Het magazijn en de expeditie van de VSH (de Verenigde Schroevenfabriek Hilversum) aan de Oude Amersfoortseweg draaiend houden. Een gewichtige taak aan die voor mij legendarische weg omdat mijn club EMM er zijn velden had. En het was mijn club omdat mijn vader er in de jaren dertig en veertig uitgroeide tot een gevreesde middenvoor. De Schroevenfabriek zelf was overigens op een voor mij volstrekt onduidelijke manier gelieerd aan een andere voetbalvereniging, FC Hilversum, die het nabij gelegen en door Dudok ontworpen sportpark als thuisbasis had. Stopperspil Hans Akkerman en middenvoor Evert Pluim waren in dienst van het bedrijf. Evert had blijkbaar een bijna onzinbaantje als chauffeur gekregen onder de voorwaarde dat hij zijn schotkracht voor Hilversum inzette. Ik mocht soms met hem mee als er afval moest worden afgevoerd. Ik was multi-inzetbaar. Mijn hoofdtaak was in een kaartsysteem de voorraden bijhouden, wat soms tot angstige confrontaties leidde als er volgens mijn kaartsysteem nog 3000 kg messing van het een of ander beschikbaar was terwijl de productiechef net had vastgesteld dat het betreffende magazijnvak leeg was. Mijn eigen chef moest dan luid vloekend mijn boekhouding controleren om de bron van mijn uitglijder op te sporen. Verder sprong ik bij als er grote bestellingen moesten worden klaargemaakt. Dat betekende dat er veel kleine doosjes met allerlei soorten bouten, moeren en ringen gevuld moesten worden. Het jaar daarop schoof ik door naar de fabriek en mocht ik zelf bouten produceren. Thuis liet ik trots de messing splinters zien die zich als een sprinkhanenplaag in mijn huid hadden genageld. Een echte baan dus. Met tussen de middag schaften tegen een muurtje tussen de collega’s met een fles melk van een halve liter die achteloos naar binnen werd geklokt.
Na twee jaar Schroevenfabriek was ik toe aan een nieuwe uitdaging. Ik had intussen voldoende koopkracht opgebouwd om de Berini van mijn klasgenoot Peter Truijens over te nemen. Met een beetje fantasie reed ik nu ook op een Puch. Het laatste jaar van mijn vakantiewerkleven bracht me bij de firma Koster, de producent van Joy en de distributeur van diverse Heinekenproducten. Een mooie maar zware job waar ik eerder over heb geschreven (131013, Drink Joy, gezond en razend lekker). De fles melk maakte plaats voor een dikbuikje Heineken.
Zonder de overtuiging dat de omgeving je erkent als waardevol lid van de club tot nut van het algemeen, krijgt het bestaan al snel een somber karakter. Als niemand merkt dat je zo nu en dan een dagje overslaat, als alles gewoon doorgaat ook wanneer je een tijdje langs de kant gaat staan, kan de existentiële twijfel toeslaan. Daarom is een baan, liefst een betaalde baan, zo belangrijk. Of een eigen bedrijf. Ze vormen het impliciete bewijs van je maatschappelijke nut. Want waarom zou een baas je betalen als er niks nuttigs uit je handen komt? En een bedrijf kan alleen bestaan als anderen geld over hebben voor jouw producten of diensten. Een baan of een eigen bedrijf, dan hoor je erbij. Voor een groepsdier niet onbelangrijk. Het is dan ook niet zo gek dat zij die geacht worden voor ons welzijn en onze veiligheid te zorgen, veel werk maken van het bevorderen van voldoende werkgelegenheid. En als het er even niet is, dan bedenken ze wel wat. Want te veel mensen aan de kant, zich lusteloos de dag door slepend, dat is wreed en ontwrichtend. Daar kan alleen maar ellende van komen.
We gaan studeren in Utrecht. Het is dan 1963. Een periode vol baantjes. Soms maar een dag, soms wat langer. Soms in een vakantieperiode, soms gewoon in de loop van het jaar als de geldnood te hoog is opgelopen. Ik wordt geacht van 200 gulden per maand te leven (het was de tijd van het renteloze voorschot). Dat hield niet over. Vaak begon zo’n baantje met een briefje aan het prikbord van de Studenten Arbeidsbemiddeling in het Universiteitsgebouw aan het Lepelenburg. De lijst van mijn baantjes is lang en gevarieerd.
Sinterklaas, Erdal, Johnson Wax, wiskundeles geven op een laboratoriumschool, stand-in voor een personeelsfoto, hout stapelen, aardbeien sorteren (lees Bloedmaan), verkeersenquêtes, in opdracht van de BVD bij de Chinees eten, slagzinnen uitzoeken, paleomagnetisme meten, advertenties verkopen, etc.
Neem Sinterklaas. Die kon toen ook al worden ingehuurd. Bij het Studenten Arbeidsbemiddelingsbureau. Samen met een jaarclubgenoot die over een Fiatje beschikte, spoedden wij ons van adres naar adres. Hij in het zwart, ik gemijterd. De ondermaatse outfit werd ons ter beschikking gesteld. Scholen, particulieren, winkels. Om een idee te geven van de opgave waar wij voor stonden het volgende. De pruik, in ons geval een gordijntje van piekhaar, zat met nietjes aan de mijter vast. Mijter afzetten betekende automatisch pruik weg. Het gevolg was dat ik in het Fiatje de mijter moest ophouden. We konden niet voor een school uitstappen en dan voor de ogen van honderden kinderen de mijter met pruik opzetten. Maar met mijter op in het Fiatje, ik ben van mezelf ook nogal lang, lukte alleen als ik op het achterbankje onderuit ging en dan mijn benen over de ingeklapte voorstoel liet hangen. Dat de staf door het zijraampje naarbuiten stak was van secundair belang. Wel was het zaak om onderweg te blijven zwaaien omdat kinderen anders al snel de indruk konden krijgen dat er een onwel geworden sinterklaas werd afgevoerd. Op een keer waren wij een dag ingehuurd door een supermarkt op Kanaleneiland, toen nog nieuw en blank. In de loop van de ochtend begonnen de nietjes waarmee de pruik aan de mijter bevestigd was, door te drukken in mijn schedeldak. De pijn werd allengs zeer onaangenaam en dat heeft het winkelend publiek geweten. De Goedheiligman werd allengs chagrijniger. Ten einde raad besloot ik een zakdoek over mijn hoofd te trekken. Dat gaf enige verlichting. Pas later hoorde ik dat ouders zich bij de filiaalhouder hadden beklaagd dat er zakdoekpunten onder de mijter vandaan kwamen. En hoe ze dat aan de kleinen moesten uitleggen. Hoe het ook zij, er was veel vraag naar deze seizoensarbeid, zodat er zeker een tiental sintploegen actief waren. Naar verluid was er in een straal van honderd meter rond onze uitvalsbasis op het Lepelenburg onder de lokale jeugd sprake van een zorgwekkende geloofsafval. Waarschijnlijk omdat er de hele dag grote aantallen morsige sintfiguren tegelijkertijd naar buiten renden als er een piek was in de bestellingen. De uitvoering van deze baan liet te wensen over, maar bullshit gaat me toch te ver. Sterker nog, het was voor mij het begin van een levenslange sinterklaasloopbaan die alleen maar hoogtepunten kende en voortduurt tot de dag van vandaag. Een erebaan die hogelijk werd en wordt beloond al is het niet in klinkende munt.
O ja, bijna vergeten. Muziekexpres en het Nationale Horecaexamen. Het kerstnummer van het popblad de Muziekexpres kreeg een extraatje, een kerstgeschenk. Een affiche van de in die tijd mateloos populaire Duitse schlagerzanger Freddy Quin. Het gevouwen affiche moest met de hand worden ingestoken in de vele duizenden exemplaren van het populaire tijdschrift. Plaats van handeling drukkelij De Boer in Utrecht. Daar werden ook, in nog rotere aantallen, telefoongidsen gedrukt. Als tijdelijk medewerker kregen wij bij binnenkomst de dringende waarschuwing om niet alleen door het magazijn te lopen. Van gidsen zouden daar bordelen gebouwd zijn waar je zomaar ingesleurd kon worden. Ook het Nationale Horecaexamen had zijn pikanterie. Eens per jaar stroomde een jaarbeurshal vol met horecalieden om het horecaexamen af te leggen. Zonder papiertje geen vergunning. Maar er waren wat uitwijkmogelijkheden. Als je kon aantonen dat je bezig was met het examen mocht de tent open blijven. Je mocht ook een medewerker naar voren schuiven. Hoe het ook zij, het examen was meer een feestje en een reünie. Desalniettemin vonden de organisatoren dat er toezicht nodig was. Daar waren wij dus voor. Ik herinner me nog hoe wij al surveillerend regelmatig bardames in compromitterende posities aantroffen die hoog op het bovenbeen het recept van een bitterbal hadden staan. Wij dekten deze geraffineerde werkwijze graag toe met onze mantel der liefde.
