Kort verhaal, 12 april 2017
Het Bonte Paard 4, Sekslokstoffen
De lente is nu echt begonnen en dat doet Het Genootschap zichtbaar goed. Op Joop na oogt iedereen frisser en vooral Adelheid verkeert in een verhoogde staat van beschikbaarheid. Als ik het Bonte Paard betreed, is ze in een heftige discussie verwikkeld met Joop waarvan de lezer intussen wel weet dat zijn literaire bestaan, en een ander bestaan kent Joop niet, geheel in beslag wordt genomen door zijn strijd tegen het gezag, tegen de elite en voor alles tegen het MIK, het Militair-Industrieel-Komplex. In Joops termen: die hele Mikmak. Laat ik er gelijk maar aan toevoegen dat het niet de Mikmak is die de lentebloesem op Adelheids konen doet verschijnen. Het is vooral Joop nu Henricus nog niet is gearriveerd.
Ik neem plaats aan het hoofd van de stamtafel, een positie die ik niet zozeer te danken heb aan een natuurlijk overwicht op mijn schrijvende vrienden en vriendinnen, zelfs niet aan mijn superieure literaire producten, maar vooral aan het feit dat ik de enige ben met een zodanige financiële buffer dat cafébaas Arie bereid is de tap voor Het Genootschap te openen. Hij weet dat ik, als het signaal taptoe heeft geklonken, garant sta voor de restpost, niet zelden het volledige bedrag.
Het Genootschap drinkt om te vergeten, niet om geïnspireerd te raken, dat zijn ze eigenlijk juist te veel. Alles boeit, niets is gewoon, de betrokkenheid is honderd procent, de verhalen liggen op straat, zelfs hier in Het Bonte Paard ligt de stof voor romans duimendik op de lambriseringen en op de lijst van de grote spiegel achter de bar.
Overprikkeld bijna. En dan groeit de behoefte aan loslaten en vergeten. Anders bezwijk je onder de onrijpe ideeën en de naïeve vergezichten. Vergeten betekent overleven. En wat ze iedere dag opnieuw voor alles willen vergeten is dat ze allemaal ridder te voet zijn, ook de edelvrouwen in ons midden. Ik ben de uitzondering en daarom zit ik aan het hoofd van de stamtafel. Ik ben hier Eenbeurs in het land der Platzakken.
Hoewel ik het na mijn scheiding niet echt breed heb, kan ik door een zuinige levenswandel toch altijd over voldoende pecunia beschikken om de schulden bij Arie te voldoen. Ik besteed mijn centjes net wat liever aan het beperken van de depressies van Het Genootschap dan dat ik het door het alimentaire gat in de hand van mijn ex laat verdwijnen. Ik krijg er zo veel voor terug!
Behalve Joop en Adelheid hebben ook Louis, Joke, Johan en Frans zich gemeld. Louis wordt sinds kort, na een volkomen uit de hand gelopen twistgesprek met Joop, waarbij op een zeker moment ook met bitterballen en blokjes kaas gegooid werd, behandeld voor zijn Lolita-fascinatie. Hij is in psychoanalyse gegaan bij een analytica waar hij nu wekelijks bij op de divan ligt. Hij schaamt zich toch wel een beetje en wil er weinig over loslaten. Waar hij echt aan heeft moeten wennen is het feit dat zijn behandelaarster achter de divan op een stoel zit.
‘Ik weet dat ze daar zit. Ze is een aantal jaren jonger dan ik. Een mooie jonge vrouw, ik kan niet anders zeggen. Ik lig daar en geef me over aan de moerasbellen die uit mijn onderbewuste opborrelen. Bellen gevuld met mijn buurmeisje. Zij was zeven, ik twaalf. En zij zit daar, achter me, onzichtbaar en bijna onhoorbaar. En ik weet dat ze alles hoort. Dat ze alles weet. Dat wil zeggen, dat gevoel heb ik. Soms is er twijfel. Is ze er nog? Ik moet blijven liggen, ik mag niet omkijken.’
‘Misschien giet ze tussendoor de spersieboontjes wel even af,’ grinnikt Joop, die het nog steeds niet kan laten Louis wat te jennen. ‘Weet jij veel.’
Louis reageert niet. Zover is hij al, therapeutisch gezien.
‘Ik merk dat dat buurmeisje langzaam maar zeker een veilig plekje begint te krijgen in mijn onderbewuste,’ zegt Louis wat aarzelend.
‘Een plekje waar ze niet meer zal spoken. Beatrijs, ik bedoel juffrouw Van Deutekom, vindt ook dat de verwerking goed op gang komt. Maar ik durf haar niet te bekennen dat zij ergens in mijn grijze moerasmassa de plek van mijn buurmeisje begint in te innemen. Ik weet niet of de verzekering dat over een tijdje ook nog gaat vergoeden.’
‘Het gaat erom dat je die jeugdobsessie goed op papier krijgt, Louis,’ probeert Joke te helpen.
Joke heeft wel eens toegegeven dat ze zelf ooit een tijdje als een Lolita door het leven is gegaan en dat ze daar eigenlijk met een soort van positieve opwinding aan terugdenkt.
‘Trouwens, wat is er mis met eerlijke gevoelens? Als je bij die mevrouw Deutekom blijft steken, mag je bij mij wel op de twijfelaar om je verhaal af te maken, hoor Louis. Je weet hoe ik erin sta.’
‘Even voor alle duidelijkheid, Joke,’ begint Joop luid snuivend, overgehouden aan zijn Onkruitverleden.
‘Louis ligt in jouw twijfelaar en jij staat erin? Dat heb ik toch goed begrepen?’
Hij zet zijn vraag kracht bij met een stevige klap op het manuscript van zijn nog niet uitgegeven maatschappijkritische boek Sjakuze, dat hij altijd bij zich heeft. Joop blijft hopen op een lotbepaalde ontmoeting met een verwarde uitgever of een demente mecenas. En dan kun je het materiaal maar beter bij je hebben.
‘Show, don’t tell, daar komt het steeds weer op neer,’ mengt Johan zich in de wat ongemakkelijke discussie. ‘Hoe neem je de lezer mee? Hoe suggereer je dat er een manspersoon in een twijfelaar ligt, terwijl daar een vrouwspersoon boven staat? Wat kan daar gebeuren, zo vraag ik u? Wat wil de lezer dat er gaat gebeuren? Is er een verwachtingspatroon? Heeft de auteur een bepaalde reputatie? Wat ziet die manspersoon dat hij bij juffrouw Van Deutekom niet ziet? Of ziet hij op dat moment juist juffrouw Van Deutekom in plaats van Joke? Die verbeeldingskracht moet ploffen. De hele duvelse bende moet verzengen.’
Johan bezoekt veel schrijfcursussen, schrijfmasterclasses, schrijfvakanties in de Dordogne en de Achterhoek en trainingen over boekenmarketing en trailerconcepten.
‘Als Louis in mij zijn juffrouw Van Deutekom ziet,’ zegt Joke, ‘dan heb ik daar vrede mee. Waarom altijd zo bekrompen?’
‘Ik wil helemaal niet in die twijfelaar,’ roept Louis en er klinkt wanhoop in zijn stem. ‘Ik begon het net allemaal een beetje te verwerken. Jullie moesten eens weten hoe ik dat buurmeisje verdrongen heb. Ik voel dat ik weer aan het terugvallen ben. Jullie worden bedankt.’
Louis hoort Joop hatelijk grinniken.
‘Ik heb misschien een beklemd lolitacomplex, maar jij Joop, ja jij, jij loopt nog steeds weg met figuren als Mao. Toevallig wel een beruchte pedofiel. En zonder zijn tanden te poetsen, hè.’
De zaak dreigt te escaleren. Op zich niet ongewoon, maar zo vroeg op de dag al is zorgelijk. Kom bij Joop niet aan Mao. Het lijkt me verstandig om het thema China even een iets minder agressieve draai te geven.
‘Ik zal jullie eens een mooi verhaal vertellen,’ begin ik, terwijl Joop net begonnen is het gedicht “Van Tingtsjau naar Sjangsja” van de Grote Roerganger te declameren.
‘Mag ik even Joop? Straks mag jij weer. Jullie weten dat ik een tijdje bij TNO heb gewerkt?’
‘Nee, maar ik weet wel dat ze daar ook diep in de MIKmak zitten,’ probeert Joop het onderwerp weer op zijn spoor te krijgen.’
‘Zeker, defensieonderzoek doen ze ook, maar alleen verdediging, hè. Niks agressie.’
‘Het bekende liedje,’ sputtert Joop nog even, ‘dat zeggen ze allemaal. ‘Mao weg, Ho weg, Broeder Nr 1 en 2 weg, Fidel weg, Chroetsjov weg. We hebben alleen die knakker in Noord-Korea nog.’
‘Knakker?’ zegt Louis. ‘Knakworst zul je bedoelen.’
‘Genoeg,’ roep ik. ‘Laat maar even een afkoelingsrondje doorkomen, Arie.’
Als de glazen gevuld zijn, hervat ik mijn TNO-verhaal.
‘Ik zat bij TNO in Delft. Bij een verdomd interessante afdeling. Daar deden ze onderzoek aan feromonen.’
‘Aan wat?’ wil Adelheid weten.
Op hetzelfde moment dreunt Henricus binnen en ploft neer op de stoel die Adelheid voor hem heeft vrijgehouden.
‘Ik ben de hele dag al nuchter,’ toetert Henricus.
‘En, nog wat geschreven?’ vraagt Frans wat vilein omdat hij Adelheid ook wel leuk vindt.
Iedereen kent het antwoord en dus zwijgt Henricus.
‘Biertje voor Henricus, Arie,’ roep ik naar de tap en pak mijn verhaal weer op.
‘Feromonen, dat zijn chemische signaalstoffen. Veel insecten gebruiken sekslokstofjes zodat de mannetjes de vrouwtjes kunnen vinden.’
‘Ik ben er bijna zeker van,’ interrumpeert Frans mij, het valt niet mee de aandacht vast te houden, ‘dat dat niet alleen bij insecten gebeurt.’ Met een subtiel hoofdgebaar vestigt hij de aandacht op Henricus.
‘Wat nou, lokstofjes, er stond hier een stoel voor me klaar’ sputtert Henricus weinig overtuigend tegen. 'Je gelooft toch niet dat ik op de meur van een Bonte-Paardstoel val?'
‘Bij de mens is het altijd net even complexer, beste Henricus,’ zegt Frans, ‘maar in the end werkt het allemaal hetzelfde.’
‘Chemische wapens, waar je ook kijkt, ik bedoel ruikt,’ snuift Joop.
‘Hij poetste niet alleen nooit zijn tanden, hij waste zich ook nooit, Joop! Dat noem ik nog eens chemische oorlogvoering.’
‘Over wie heb je het, Louis? Transparant blijven hè, niet dat nepnieuws.’
‘Over die Mao van jou natuurlijk.’
Er dreigt opnieuw escalatie.
‘Beste schrijf- en penvrienden en –vriendinnen, mag ik nu eindelijk even mijn verhaal afmaken?’
Men zwijgt. Voor hoe lang?
‘Onze afdeling had onder meer naam gemaakt met de ontrafeling van het seksferomoon van de Amerikaanse kakkerlak. Een staaltje chemisch detectivewerk. En we hadden ook het spoorvolgferomoon van de veel in Europa voorkomende termiet Reticulitermes lucifugus, te pakken. Mieren en termieten leggen bij zoektochten naar voedsel een chemisch spoor uit om soortgenoten als het ware de weg te wijzen. Een paar moleculen zijn al genoeg. Het is allemaal extreem gevoelig.
Nou hadden we wel eens een proefje gedaan. Met een oplossing van het feromoon een cirkel tekenen en daar wat termieten op zetten. Die blijven dan urenlang rondjes lopen. Welnu, om een lang verhaal kort te maken, op een gegeven moment komt er een telefoontje uit het hoofdkwartier of we een groep Chinezen wat willen laten zien. Een van de studenten had een briljant idee. De omtrek van China met onze spoorvolgferomonen op een groot tekenvel uitzetten en daar een batterij termieten op zodat het hele spoor gevuld was. Onze gasten keken hun ogen uit: een bewegende termietengrens van het Rijk van het Midden. Iedereen blij. Gasten, wij, hoofdkantoor.
Totdat er een week later een telefoontje binnenkwam bij de voorzitter van TNO. Buitenlandse Zaken. Een ernstige klacht uit Peking.’
‘Wat was er gebeurd?’ wil Adelheid weten. Ze zit op het puntje van haar stoel.
‘Je zult het niet geloven, maar het is origineel waar. Peking beklaagde zich erover dat TNO een kapitale blunder had gemaakt. Peking bezon zich op maatregelen.’
‘Wat dan? Wat dan? Vertel.’ Adelheid is er bij gaan staan en ook Arie staat nu mee te luisteren.
‘Wel, het probleem was dat we een stukje van China waren vergeten, een gevoelig stukje, en Peking verdacht ons van opzet. Er ontbrak een kleiner cirkeltje, de omtrek van Formosa of Taiwan zoals we het nu noemen. Er liepen geen termieten om Taiwan heen! We hadden Taiwan genegeerd. Geen Mainland. We waren ongewild in de wereldpolitiek verzeild geraakt.’
‘En toen?’ vraagt Adelheid.
‘Ik heb er niks meer van gehoord. Daar heb je een diplomatieke dienst voor.’
‘Wat een verhaal,’ zegt Adelheid, ‘dat moet je eens opschrijven.’
‘Al die verhalen, wat koop ik ervoor,’ zegt Joop. ‘Ik wil toch even precies weten wat Louis nou helemaal tegen Mao heeft.’
En hij geeft nog maar eens een klap op de stapel Sjakuze.
Espunt, 12 april 2017
Reacties op Literair Werk
Espunt
21-04-2017 11:05
Beste Marieke,
Dank voor je waarderende oordeel en, naar ik mag aannemen, de redactietip. Ook dit nieuws heb ik uiteraard direct binnen Het Genootschap verspreid. Opmerkelijk genoeg liet nu ook Joop al zijn twijfels varen. Jouw rode outfit deed voor hem de deur dicht, in dit geval dus open.
Espunt
21-04-2017 11:02
Beste Pieter,
Mooie reactie. Ik heb hem uiteraard direct doorgestuurd. Iedereen verguld. Het Genootschap smacht naar erkenning, hoe klein ook. Ieder individueel succesje wordt stamtafelbreed gedeeld en geïnternaliseerd. Alleen Joop had wat twijfels. Dat Pieter zinde hem niet. Waarom niet gewoon Piet? Hij kondigde aan eerst nog wat antecedentenonderzoek te willen doen.
mariekevanbork
21-04-2017 07:34
Heel goed verhaal. Misschien duurt de eerste discussie een fractie te lang, maar ik ben er niet origineel zeker van.
pieter moor
16-04-2017 13:29
Prachtig verhaal met sterke sfeer en overdracht in allerlei betekenissen. Op deze site voel ik me al een beetje als in het Bonte Paard.
Espunt
15-04-2017 11:26
Opluchting! Goed om te horen dat je het in Het Bonte Paard naar je zin hebt gehad.
Met dank en groet!
Gerard Scharn
12-04-2017 22:06
Gelokt door de titel, volledig aan mijn trekken gekomen.
