Kringel, 2020 - 7
Een positieve houding
Het was 1965 en ik bewoonde een krappe Utrechtse kamer. Mijn studie vlotte maar matig. De zorgen vlogen me steeds vaker naar de keel. Net op tijd diende zich een alcoholvrije oplossing aan. Gratis en gezond.
Hoe en waarom ik het boekje had aangeschaft weet ik niet meer, maar op mijn armzalige boekenplankje stond een werkje van een zekere Rama Polderman. In die tijd alleen binnen een kleine groep volgelingen bekend, intussen alom geëerd als de man die ons land de weg naar de in coronatijd zo gewaardeerde Yogamat heeft gewezen. Hij vestigde zich in 1952 als arts in Bilthoven, nadat hij in Japanse gevangenschap de eerste stappen in de geneeskunde had gezet, met een Yoga-meester in contact was gekomen en van een andere gevangene goochelles had gekregen. In 1964 werd hij in Barcelona wereldkampioen. Helderziende was hij eveneens. Geen doorsneegeneesheer.
Het boekje bleek een eye-opener. Yoga zou me uit het dal halen. Zo las ik: Willen wij van ons lichaam verwachten dat het goed werkt, dan moeten wij het ook goed onderhouden. We moeten het leren beheersen, en we moeten een positieve houding in het leven gaan innemen. Dit laatste zou uiteindelijk een basis kunnen zijn voor een wereldvrede.
Ik besloot mijn nieuwe leidsman te volgen en begon ijverig aan ademhalingsoefeningen en aan positieve houdingen, te weten standjes met exotische namen waarvan ze bij de ochtendgymnastiek op de radio nog nooit hadden gehoord. Met name de kopschouderstand (Sarvangasana) ging me goed af. Over het hoofd doordraaien naar de Halasana was wat lastiger maar dat had alles te maken met de afmetingen van mijn kamer. Allemaal natuurlijk kinderspel. Het ging volgens mij om de Sirshasana, de kopstand.
Na veel geklungel stond ik op een zeker moment tegen de kastdeur op mijn kop. Eindelijk vers bloed in het brein. Maar echt stevig stond ik niet. Sterker nog, binnen enkele tellen raakte ik uit balans en viel zijdelings om. De ravage was enorm. Met name aan mijn nekwervels. En nu? Ja-knikken lukt nog wel, nee-zeggen vind ik moeilijk. Als ik getest wordt, is het steevast positief.
Knuffel
November 2020
Kringel, 2020 - 6
De witkruingors ging mooier zingen
Net als onze kringloopwinkel moet ook een fitnesscentrum moet zich aanpassen. En dus traint Sansi nu op ons schoolplein. Heel goed, want hoe fitter hoe beter. Survival of the fittest. Toch? Ja, maar Darwin bedoelde daar wel wat anders mee. Fit betekent in het Engels niet fit maar passend. De best-aangepasten hebben meer kans zich voort te planten. Daar gaat het om in de evolutie. En als de omstandigheden veranderen vraagt dat om aanpassingsvermogen. Bij radicale veranderingen kunnen ineens geheel nieuwe eigenschappen belangrijk worden. Als het grondwater verzilt, is dat in het voordeel van planten die net wat beter tegen zout kunnen. Als in het ziekenhuis intensief wordt gedesinfecteerd komen de paar gemene beestjes bovendrijven die net even anders in elkaar zitten (mutanten) en daardoor een wat grotere overlevingskans hebben. Resistentie. Evolutie aan het werk. Blind maar vaak effectief.
Corona, ook zo’n selectieve stresstest met winnaars en verliezers. Als corona blijft, wat te verwachten is, zullen de best-aangepasten boven komen drijven. Bij ons mensen door een combinatie van biologische evolutie (genen) en culturele evolutie (kennis, gedrag, organisatie). De rest van de natuur mag alleen hopen op goede genen. In iedere grote, samenhangende groep (een populatie) bestaat genetische variatie. De genen van individuen verschillen onderling een beetje. Heel slim van de natuur, omdat je zo bij een ingrijpende verandering van de omstandigheden als soort veel minder gauw van de aardbodem wordt weggevaagd. In de moderne landbouw kennen ze de kwetsbaarheid van een monocultuur maar al te goed.
In de buurt van San-Francisco leeft de white-crowned sparrow, de witkruingors. Hij draagt een wit kroontje. Wat bleek? Toen het leven door corona letterlijk stil viel, begonnen in mei en april de mannetjes zachter, maar ook muzikaler te zingen! Eerder moesten ze met elkaar wedijveren om überhaupt boven het omgevingslawaai uit te komen. De zangers gingen het nu winnen van de schreeuwers. Evolutionaire processen leveren steeds weer opmerkelijke fenomenen op. Maar één ding blijft staan: de natuur dwingt tot aanpassen. Nu meer dan ooit. O, ja, corona betekent kroon. En een gezond lijf kweken op ons schoolplein is zo gek nog niet. Met dank aan corona?
Knuffel
Oktober 2020
Kringel, 2020 - 5
Oost-West, Thuis Best
We hebben onze kringloopwinkel voorzichtig weer van het slot gehaald. Leed geleden? Gas geven? Hum.. Dat niet. En als het al kon, zou ik toch hopen dat we een paar dingen anders gaan doen. Toch ook een beetje blij.
Iedereen roept dat het weer kan. Iedereen vindt dat de kans op ongelukken klein is. Tja, dan wordt het moeilijk om tegen de stroom in te blijven roeien. We zien het nu om ons heen gebeuren. De discipline neemt snel af en de aantallen beginnen weer te groeien. Komt er een Tweede Golf op ons af? Zeg het maar. Kunnen we een tweede aanval afslaan als we de economische schade van de eerste golf nog moeten verwerken? Een moeilijke tijd voor optimisten!
Het is verstandig om na te gaan hoe het straks anders kan en moet. Corona zal niet de laatste crisis zijn. De maatschappelijke weerstand moet omhoog. Buffers. Reserves. Dat is dus iets anders dan op de pof leven. Het zal materiële welvaart kosten. Wereldwijde productie- en transportketens drukten de kosten, verhoogden de winsten. Willen we nog duimen draaien als ver weg onze toeleveranciers stil vallen? Wat meer in de buurt produceren lijkt verstandig. Het zal wel materiële welvaart kosten. Steeds meer ruimte opeisen? En daardoor natuur vernietigen? Milieu verpesten? En bovenop wild komen te zitten waarin nieuwe virussen zich voorbereiden op een oversteek naar de mens? Beter van niet. Er hangt een prijskaartje aan, dat wel. Grootschalig mondiaal toerisme? Het zou een tandje minder kunnen, lijkt me. Zoveel verre reizen. De micro-organismen reizen mee.
De jacht op meer heeft onze wereld op allerlei plekken en niveaus onder extreme druk gezet. Alles zucht, steunt, piept en kraakt. Die stress sloopt onze weerstand, in de meest brede zin. We willen alles en we willen het nu. Tegen elke prijs? Bestaat er recht op steeds meer genot en geluk. En als de rest van de wereld dat recht ook opeist? Iedereen mag zelf bedenken waar dat toe kan leiden. Lijden?
Knuffel (of nee, nog even niet)
juli 2020
Kringel, 2020 - 4
Zeven magere jaren?
Met een gewone lichtmicroscoop krijg je een virus niet te zien. Te klein. Pas toen in de jaren dertig een supermicroscoop beschikbaar kwam, werd allengs duidelijk dat er in de natuur nog een vorm van “leven” voorkomt die eigenlijk geen leven genoemd mag worden omdat een virus een parasiet van het zuiverste water is. Hij kan zelf niks. Behalve een gastheercel binnendringen en die zo naar zijn hand zetten dat die het virus vrolijk begint te kopiëren.
Zo klein, zo gevaarlijk, zo ontwrichtend? Niet altijd, er zijn heel veel verschillende soorten virussen, die elk in enorme aantallen voorkomen. Een heel klein deel kan zich in mensencellen vermenigvuldigen. We zijn nu tegen een virus aangeblunderd dat wel degelijk tot enorme ontwrichting leidt. Het virus zelf zaait angst en verderf maar de naweeën zijn waarschijnlijk nog desastreuzer.
De wereld staat op zijn kop, het duizelt ons, we weten te weinig en we komen verbeeldingskracht te kort. En dat allemaal in dezelfde periode dat we in zekere zin mentaal afscheid nemen van de vorige megacatastrofe: de Tweede Wereldoorlog. De laatste directe getuigen sterven uit. Wat rest zijn de beelden en de verhalen. Een groot trauma was de hongerwinter. Dat nooit meer, was het parool. Sicco Mansholt, minister van Landbouw en Visserij, schiep na de oorlog in eigen land en later in Europa een agrarische sector die hongersnood de wereld uit moest helpen. Grootschalig, superefficiënt. Een succes, totdat langzaam maar zeker duidelijk werd dat ook deze prestatie een prijs had. De boer werd van held schlemiel. We hebben recent gezien hoe we er als samenleving op dit punt voorstaan. Een verkapte burgeroorlog.
En dan is daar ineens een nieuwe SARS-variant. Een nieuw coronavirus. In no time ligt de wereld plat. Gelukkig produceren onze boeren nog voedsel, want ook de laatste volkstuintjes hebben we intussen volgebouwd. Worden het nu weer onze helden? Mogelijk, maar ik ben er niet gerust op. Ze willen wel, geen twijfel. Maar kunnen ze nog? Sommige producten wel, andere niet. Daar hebben we seizoenarbeiders voor nodig. Die zijn er nog wel maar hoe komen ze hier? Voedseltekort, 75 jaar na de hongerwinter? Hoe symbolisch wil je het hebben?
Van de kringloopwinkel geen nieuws. Behalve het lintje voor Joke van Hagen, een van onze pioniers. Verdiend! Allemaal blij. Thuis blijken wij geknipt voor elkaar: ik haar teennagels, zij de plukken in mijn nek.
Knuffel
Mei 2010
Kringel, 2020 - 3
Wie het kleine niet weert, heeft nog steeds niets geleerd
Arrogantie is levensgevaarlijk. Het leidt tot onderschatting en maakt dom. Arrogantie heeft individuen, bedrijven, ja zelfs hele beschavingen naar de ondergang gevoerd. Neem China. Lag ooit ver op de rest van de wereld, en zeker op ons, lompe Europeanen. Even was er in de 15 de eeuw een verlichte keizer die een vloot uitstuurde om toch eens na te gaan hoe ver de rest van de wereld intussen was gevorderd. Na een aantal verkenningen bleken die vorderingen vergeleken met China nogal tegen te vallen. Daarop legde de keizer de vloot aan de ketting. China ging enkele eeuwen in vrijwillige quarantaine, had aan zichzelf genoeg. Niet veel later namen die lompe bleekgezichten, mede met kennis uit China, in alle opzichten het wereldheft in handen. Een volstrekte verrassing voor het Rijk van het Midden. Arrogantie maakt doof en blind.
In onze tijd krijgt China een nieuwe kans. Nu is het onze arrogantie die dit mede mogelijk maakt. Maar ook China krijgt de voorsprong niet cadeau. Juist een arrogante houding tegenover het allerkleinste, het virus, heeft ze een harde les geleerd. Het lijkt er echter op dat ze, na de eerdere SARS-epidemie, in ieder geval toch iets van een les hebben geleerd. Hoewel het na SARS weer oogluikend toestaan van de beestenmarkten zeer verwijtbaar is. Het heeft er alle schijn van dat wij in het Westen nog net wat arroganter waren. Want er waren genoeg waarschuwingen, maar we hebben ze genegeerd. Epidemie? Was dat niet iets voor arme landen met een gebrekkige gezondheidszorg? Binnen een paar weken waren wij door de mondkapjes heen. Staat dat niet symbool voor falend beleid?
Ook onze kringloopwinkel is al een paar weken dicht. Met onze bejaarde vrijwilligers en de krappe ruimte was dat onvermijdelijk. Tegen beter weten in hoop ik dat het snel voorbij is. Dat heeft niets met arrogantie te maken. Want we zullen heel veel (weer opnieuw) moeten gaan leren en waarderen!
Knuffel
April 2010
Kringel, 2020 - 2
Plaatjesalbum
Het nieuwe jaar begon goed. Na de wat onbeheerste bomtapijten tijdens Oud en Nieuw volgde op 6 januari een knaller waar ik toch wat vrolijker van werd. Albert Heijn liet weten dat er een nieuw voetbalalbum beschikbaar was. Komt u maar. Tien euro, vier gesealde plaatjes. Wat een liefdadigheid. Bij elkaar 252 plaatjes van de spelers in de Eredivisie, aangevuld met de spelers van het nationale vrouwen- en mannenelftal.
Een beetje jammer dat Albert Heijn zich heeft laten verleiden tot een multimediale opzet. Dus niet alleen een echt boek waar je eigenhandig de plaatjes in moet plakken, maar ook een AH Voetbal App zodat je via de computer met vriendjes kunt ruilen. Het moest natuurlijk nog weer mooier dan de editie van 2008 / 2009. Maar pedagogen, en ook ondergetekende, hebben juist grote waardering voor de fysieke kant van het sparen en ruilen, het onderhandelen, het ordenen, etc. Niet achter een beeldscherm!
Ik spaar met mijn kleinzoon en mijn kleindochter. Ik vertel ze hoe ik er als kind ook helemaal wild van was. Mijn moeder mocht in de jaren vijftig een tijd lang alleen maar Blue Band Margarine kopen. Dat leverde plaatjes op voor de fabelachtig mooie set van tien albums waarin alle sporten aan bod kwamen. In de loop van de tijd ben ik een album kwijtgeraakt. Laat ik zo. Maar al net zo fanatiek verzamelden we de plaatjes waarmee de albums van Kabouter Piggelmee werden verlucht. Van Nelle koffie. G. Hille (Koek en Beschuit) had de smaak ook aardig te pakken. En dan Verkade, niet te vergeten. Heerlijk om voorzichtig even met je hand over een pagina te schuiven en te voelen dat het echt is. Echt ingeplakt. Geen namaak.
Sigarettenmerken lustten er ook wel pap van. Uit de erfenis van mijn vader stamt het Miss Blanche Album, KNVB Elftallen, 3 de serie uit 1932. Een dierbaar bezit. Verschil met nu? Groot. Misschien nog wel het grootst dat veel spelers in het AH-album nu al niet meer bij dezelfde vereniging spelen als vorig jaar. De plaatjes uit 1932 waren aanzienlijk duurzamer. Clubliefde van amateurs.
Als het nu begint te kriebelen, loop dan eens binnen op de Molenweg 4.
Knuffel
Februari 2020
Kringel, 2020 - 1
DertigDertig
Al wie dit leest mag zich verheugen. Hij heeft historie geschreven. Hij heeft het jaar 2020 gehaald. Proficiat, want dit is een buitengewone prestatie. Slechts eenmaal eerder heeft zich iets vergelijkbaars voorgedaan: in het jaar 1010. Het moet een wonderlijk jaar geweest zijn omdat men nog aan het bijkomen was van een enorme teleurstelling. Velen leefden in de overtuiging dat Christus in het jaar 1000 op aarde zou terugkeren. Opwinding en angst alom. Hij kwam niet. Duizend jaar later was er weer paniek: de millenniumbug. Het kon volgens sommigen akelig misgaan als de computerklokken van 1999 naar 2000 sprongen. Het viel mee. De weg naar 2020 lag open. En we hebben het gehaald! Proficiat!!
Pas over 1010 jaar krijgen we iets vergelijkbaars: 3030. Beetje ver weg voor de gemiddelde sterveling. Zeker, maar de wonderen zijn de wereld nog niet uit. Volgens de utopianen komt het levenselixer eraan. Het zal ons een extreem lang leven bezorgen. Ik geloof er niet in, en ik zou het zelfs willen verbieden als ze toch iets vinden, maar wie ben ik. Ze moeten overigens wel een beetje opschieten want anders hoeft het niet meer. We zijn er nu langzamerhand wel achter dat we een overlevingsprobleem hebben gecreëerd waar ook zo’n verjongingskuur niet tegen zal helpen.
De grote vraag van 2020 is dan ook of we 3030 nog gaan meemaken. Zelf, met elixer, of onze verre nazaten zonder methusalemmagie. Het is nu erop of eronder. Erop betekent eronder: minder, minder, minder. Grote vraag: kunnen we dat opbrengen? Of gaan we gokken op the survival of the fittest? Gokken op een winnaar die de aarde in de schoot geworpen krijgt? Zelfs in het meest rampzalige geval zal er immers nog wel een winnaar zijn. Maar vrijwel zeker niet van de menselijke soort. Ik houd het voorlopig op extremofiele microben.
Is het dan helemaal hopeloos? Nee, nog niet. Maar veel tijd is er niet meer. We moeten af van die razende honger naar meer. In dat licht bezien is negatieve rente misschien wel een interessante eerste stap. Een beetje jammer dat de rent(e)meesters er juist het tegenovergestelde mee beogen: meer groei. Het valt niet mee om te remmen als het geijzeld heeft.
Knuffel
Januari 2020
