Beste lezer, zit ge gemakkelijk? Dan komt hier het verhaal achter het plaatje achter het avontuur. Want dat was het.
Wat zien we op dit ogenschijnlijk wat triviale plaatje? Het is goed om daar even stil bij te staan. Het is schoten op een mooie zaterdag, ergens in juli 1965. Zaterdag is zeker, juli is een gok. We zien een stukje van een ruim huis aan de Gijsbrecht van Amstelstraat 342 in Hilversum. In de voortuin twee knapen waarvan duidelijk is dat ze ondanks hun geforceerde lach zwaar gebukt gaan onder het het leven. Hun leven. Elkaars leven. Ze leunen op een paraplu. Hun studentenplu en zonder die steun had het er slecht voor ze uitgezien. Het is een lustrumplu en dat zegt al genoeg. Uitgeklapt toont hij segmentsgewijs een rood-zwart patroon. De kleuren van het Italiaanse lustrum van Veritas, hun studentenvereniging die een jaar eerder haar 75ste geboortedag had gevierd.
De plu’s hebben er dus al een jaar op zitten en dat is voor een lustrumplu bepaald lang. De vrolijke avonturiers verwachten er in exotische streken net zoveel indruk mee te kunnen maken als in hun woonplaats Utrecht.
De vraag is terecht of dit plaatje overloopt van “elan vitale”. Maar het moet gezegd, het is toch knap om in deze veel te vroeg ingezette vervalfase nog enig “joi de vivre” uit te stralen. Hoe dan ook, de vrolijke driepoters staan in de voortuin en op het punt aan een groot avontuur te beginnen. Voor de context: de voortuin hoort bij het ouderlijk huis van Arie, in zijn voortuin begrijpelijk haantje de voorste.
Een leven dat reutelt als een schuifdeur
Arie (21 jaar) woont al weer enige tijd op kamers, evenals zijn goede vriend Dries (20 jaar), uw chroniqueur. Sterker nog, ze bewonen samen een verdieping van een woning aan de Leeuwerikstraat 9 te Utrecht waar ze elkaar alle steun geven die een serieuze student nodig heeft. Twee kamers en-suite, gescheiden door een zware schuifdeur. Een schuifdeur die meestal open staat, maar op gezette tijden dicht gaat als bezoekers en vooral bezoeksters daar prijs op stellen. Het sluiten van de schuifdeur gaat gepaard met een denderend geluid dat de rest van het huis wakker schudt of in ieder geval te denken geeft: het is weer zover.
Beide jongemannen hebben er twee jaar lidmaatschap van de Universiteit van Utrecht opzitten en zijn hard toe aan een verzetje. Arie bereidt zich voor op een bestaan als jurist, zijn huisgenoot studeert wis- en natuurkunde en heeft geen idee waarop hij zich voorbereid. Hij leeft sterk in het moment. Beiden zijn lid van de niet te onderschatten studentenvereniging C.S. Veritas en hebben elkaar getroffen in de geduchte jaarclub Flikkerlicht (opgericht in 1963 met een sterke inbreng van oud-Bonifatianen). Ze ontdekten in Utrecht dat ze beiden uit Hilversum kwamen, sterker nog, daar ook op dezelfde school hadden gezeten, het RK Lyceum voor het Gooi gelegen aan de Emmastraat en op een steenworp afstand van de KRO-studio. Aries vader was niet alleen leraar economie op dat Lyceum maar ook nog directeur van de Avondschool (in het zelfde gebouw).
In dit verhaal komt nog een derde jaarclubgenoot voor, in een niet onbelangrijke bijrol: Wammie. Overigens ook een jurist in opleiding. Slechts drie rechtenstudenten in een jaarclub, ook Wiebe moeten we meetellen, was uitzonderlijk. De juristentoekomst moest in die jaren, en ook daarna, haast wel een paradijselijk vooruitzicht betekenen. De toeloop was massaal.
En zo hebben we van dichtbij mee mogen maken hoe de samenleving steeds meer gebukt raakte onder voortijlende academisering. De ene helft van de gestudeerden ontwikkelde de vooruitgang, de andere helft moest de burger bijstaan om daarvan gebruik te kunnen maken of om zich tegen de neveneffecten te kunnen beschermen. Een mes met twee kanten. Het dook in alle domeinen van het menselijk bestaan op. Als je je eigen markt creëert is de vraag grenzeloos.
Terug naar de foto. We hebben een eerste tipje opgelicht. Arie en Dries poseren in een opvallende houding voor de fotograaf, een van Aries talrijke zusjes. We spraken eerder van levenslust, maar hier lijken twee bejaarde mannetjes hun laatste kunstje te doen: overeind blijven. De lezer dient echter te bedenken dat zij er een zwaar jaar op hadden zitten. Arie met zijn Romeinsrecht, Dries met zijn grondslagen van de wiskunde. Zonder plu waren ze al lang onderuit gegaan.
En niet alleen de houding valt op, ook de aankleding is bijzonder. Deze jonge kerels gaan duidelijk niet naar een feestje. Eerder op pelgrimage. Boete doen. Ze gaan op weg. Ze dragen geen galatenue, ze zijn uniform gekleed in hun survival-outfit. Grotendeels geleverd door de dumpzaak van Lou Lap. Ze gaan op missie. Niet gestuurd, maar op eigen initiatief. Ze gaan op bezoek bij hun maatje Wammie, die als reisleider wat bijschnabbelt in de Dolomieten.
Hoe gaat het met Wammie?
Wammie heeft zich laten inhuren door een reisorganisatie die onder meer groepsreizen naar het bergdorpje Fai della Paganella in de Dolomieten verzorgt. Hij is daar de vertegenwoordiger van de organisatie en moet de aangevoerde groepen, voornamelijk van het vrouwelijke type, tevreden houden. Hij heeft ons brieven gestuurd waarin met enige fantasie te lezen valt dat het daar in de bergen geregeld wild toegaat. De opwinding grote hoogtes bereikt. Een soort Hela, Hola, Tirolala. Wij hebben besloten deze bluf persoonlijk te gaan controleren. En omdat het een verrassingsbezoek betreft, gaan we niet blind op ons doel af maar zullen we Wammie vanuit de rug benaderen.
We gaan via Dubrovnik. Een gewaagde maar daarom niet minder briljant voornemen.
Samenleven
Vrienden en bekenden lieten wel eens doorschemeren dat zij zich verbaasden over onze partnerschap. Zo verschillend! En dat is waar, wij praktiseerden (en praktiseren) een bijzondere vorm van symbiose. Wij vullen elkaars tekortkomingen aan. Dat kan alleen als je de beperkingen van jezelf en van de ander inziet en accepteert. Voorbeeld: Arie was (en is) een planner pur sang, ik niet. Dus een ideale combinatie. Samen liften was de ultieme test voor onze wederzijdse verdraagzaamheid. Voor die test zijn wij geslaagd. Een belangrijke test maar zeker niet de laatste.
Homo autostopithecus
Poseren voor een historische foto in een keurig aangeharkte Hilversumse tuin is leuk, maar je kunt het nauwelijks het begin van een liftavontuur noemen. Zo’n tuin is onbereikbaar voor doorgaand verkeer. Je zult echt de tuin uit moeten. Een gedurfde stap, maar noodzakelijk. Een uitvalsweg heb je nodig, aan een uitrit heb je niks. Wie een beetje liftend op gang wil komen moet een uitvalsweg opzoeken. Zo snel mogelijk de tuin uit. Zo snel mogelijk de bebouwde kom uit.
De lezer zal begrijpen dat we het over het liftleven in de jaren zestig hebben. Misschien wel de hoogtijdagen van het lifterswezen, de alom aanwezige homo autostopithicus. Liften was populair bij de jongvolwassenen. Wereldwijd. Het was druk langs de weg. Hitch-hike, zongen de Stones en wij zongen het mee. Op zoek naar “Satisfaction”. Het is voor de moderne jeugd nauwelijks nog te geloven, maar met een beetje geluk en veel geduld en met medewerking van empathische bestuurders, vaak zelf met een liftersjeugd, kon je in die tijd verrassend ver komen.
Het liften is veranderd
Er wordt nog altijd gelift, maar de intensiteit is niet te vergelijken met wat zich in onze tijd (jaren zestig) langs de kant van de weg aan medemenselijkheid afspeelde. Ter illustratie een kleine nadruppelanekdote. Op een avond aan het eind van de vorige eeuw keerde ik vanuit Delft terug naar mijn woonplaats Nootdorp. We hadden vergaderd over de opzet van de komende Mooi Weer Spelen, het bekende jaarlijkse straattheaterfestival in Delft. Het was opnieuw een genoeglijk chaotische bijeenkomst geworden, een soort straattheater maar dan overdekt.
Met een hoofd vol onzinnige en terecht afgeschoten ideeën naderde ik de brug over de Schie ter hoogte van de Gistfabriek. Daar waar de weg brug werd stond een jongeman, onmiskenbaar een student, met zijn duim omhoog. Een lifter! Bijna een geest uit een ver verleden. Vreemd, ook vanwege de plek, maar niet bedreigend.
In een opwelling besloot ik te stoppen. Even was er weer een link met de tijd dat ik zelf platzak vooruit wilde komen. De jongeman stapte in, er klonk een bedankje, en met een fijn gevoel over mijn goede inborst bracht ik mijn auto weer in beweging. Een paar tellen later realiseerde ik me dat ik, in alle opwinding, mijn onbekende gast niet had gevraagd waar hij naar toe moest. We waren de brug al weer bijna af toen ik naar zijn reisdoel informeerde.
Tot mijn stomme verbazing zei hij op stellige toon: ‘Gooi me er hier maar weer uit.’ Even voelde ik chagrijn opkomen. Werd ik niet een beetje in de maling genomen? Moest ik niet gewoon nog een kilometertje doorrijden en hem er dan uitjonassen? Ik vroeg: ‘Hoezo?’ Met een diepe zucht waar ook wat alcoholdamp bij vrij kwam, zei hij, vol overtuiging: ‘Elke keer weer die rot brug over lopen, ik heb er zo’n pesthekel aan gekregen.’ Was ik nu door een zatte fietsenmaker gepiepeld? Ik schoot in de lach. Nee, dit was gewoon een heerlijke studentengrap. En als die past in een verhaaltje schuif ik hem er graag nog even tussen.
