Genie, wat hebben ze met jou gedaan!

2012, 24 juli
The secret of the wild child
Genie, wat hebben ze met je gedaan?


Ze is bekend geworden onder de schuilnaam Genie. Een hulpeloos kind,meisje, vrouw, verstrikt in de wrede spinsels van het noodlot. Ik kwam Genie (weer) tegen bij het opruimen van een map oude krantenknipsels. Een bericht uit De Volkskrant van 12 februari 1994 met als kop: Het verkeerde proefkonijn. Onder de kop een foto die opviel door zijn onopvallendheid. Het portret van een meisje met een paardenstaart en een niet onaardig gezichtje. Onderschrift: Genie in de zomer van 1971.

Ik vroeg me af waarom ik dit bericht ooit had bewaard. Het zei me in ieder geval helemaal niets meer. Ik liet het vergeelde stukje krantenpapier op de vloer dwarrelen, richting de stapel andere knipsels die me bij een snelle blik niet interessant meer leken. Ik probeerde me aan het nuttige advies van mijn vrouw te houden: niet eerst alles weer lezen. Flink zijn. Weg gooien. Maar ik was niet flink. In ieder geval niet flink genoeg. Ik keek nog eens omlaag, zag het bijzondere gezichtje van Genie, bukte me en begon te lezen. En te zoeken op internet. Genie in 1970. Genie in 1994. Hoe zou het in hemelsnaam zijn afgelopen metGenie? Genie in 2012. Nu 55 jaar.


Dat Genie bijzonder was, mag blijken uit statements zoals onderstaand: 


‘Despite her disabilities, or perhaps because of them, Genie had a strange allure that drew others to her. There were stories of doctors wishing to adopt her as their own and of complete strangers feeling compelled to give her gifts. This "feral" girl was unique and beautiful.’


Genie in 1970

De diep trieste en bizarre geschiedenis van Genie komt aan het licht als haar vrijwel blinde moeder Irene in 1970 met haar dan dertienjarige dochtertje het huis ontvlucht waar het gezin, maar vooral Genie, wordt geterroriseerd door haar vader Clark Wiley. De psychisch gestoorde Wiley is er van lieverlee van overtuigd geraakt dat zijn in 1957 geboren dochtertje geestelijk gehandicapt is. In de latere verhalen wordt overigens nergens duidelijk of dit ook inderdaad het geval is geweest. Waar geen twijfel over bestaat is dat Wiley zijn dochter zo onmenselijk wreed heeft behandeld dat ze alleen al daardoor geestelijk ernstig beschadigd is geraakt.


De hel

Toen Genie twintig maanden oud was, besloot Wiley haar af te zonderen van de rest van het gezin: moeder Irene en de zes jaar oudere broer John.


Genie werd opgesloten in een verduisterde ruimte. Overdag zat ze naakt op een kinderstoeltje met een potje eronder in een soort harnas. ’s Avonds lag ze in een bed afgedicht met kippengaas in een slaapzak. Als ze geluid maakte kreeg ze klappen van haar vader. Er werd niet tegen haar gesproken. Ze kreeg babyvoeding. Vader zorgde voor de voeding, soms zoon John. De laatste werd al evenzeer door zijn vader geterroriseerd en durfde ook niet met zijn zusje te praten. Geen geluid, geen beweging, babyvoeding. En dat tien jaar lang. De gevolgen voor Genie waren desastreus. Dit alles speelde zich af in Arcadia, Californië.


Moeder Irene klopte aan voor hulp bij de Sociale Dienst van Los Angeles. Genie zag er uit als een meisje van een jaar of acht, ondervoed (25 kilo), rechtop staan kon ze niet, lopen kon ze nauwelijks, ze was niet zindelijk, spreken deed ze niet, op een paar woorden na die het allemaal nog triester maken: ‘nomore’ en ‘stopit’. Ze maakte vreemde bewegingen en leek zwaar autistisch. Kauwen kon ze niet, slikken ging moeilijk. Ze spoog voortdurend. Kort daarna werd ze opgenomen in het Children’s Hospital van L.A. om haar te testen. Tegen de ouders werd een rechtszaak aangespannen. Moeder Irene werd vrijgesproken. Op de dag van de uitspraak schoot vader Clark zich een kogel door zijn hoofd. Hij liet een briefje achter waar op stond: ‘The world will never understand’.


Wolfskind

Intussen was er in de kringen van ontwikkelingspsychologen, neurologen, linguisten, etc. de nodige opwinding ontstaan over Genie. Men beschouwde haar als een ‘wolfskind’: een kind dat zonder interactie met mensen opgroeid is. Op de achtergrond de nog altijd actuele discussie over de vraag of taal een kwestie is van aanleg (Chomsky) of van aanleren. Een lastig probleem omdat je nu eenmaal niet kunt experimenteren met normale kinderen. Wetenschappers waren afhankelijk van het opduiken van triestegevallen als Genie. En de kans op wetenschappelijke roem lieten ze zich niet ontnemen. Met veel compassie maar ook met de ambitie van doorbraakonderzoek werd Genie ingepast in een onderzoeksproject van het Children’s Hospital dat werd gefinancierd door het National Institute of Mental Health. Het onderzoek stond onder leiding van David Rigler. David en Marilyn Rigler namen Genie in huis. Een prominent teamlid was Susan Curtiss, op dat moment student linguïstiek aan de Universiteit van Californië, Los Angeles.

Nature or nurture?

Het onderzoek liep van 1971 tot 1975. Genie ging duidelijk vooruit en begon zelfs een beetje te praten. Zinnetjes van twee woorden, daarna van drie. In combinatie met gebarentaal, werd ze van lieverlee communicatiever. Toen trok het NIMH de stekker eruit. Men was niet tevreden over de wetenschappelijke output van het project. De Riglers beëindigden hun voogdijschap. Het onderzoeksteam trok zijn handen af van Genie. Genie was 18 jaar en ging terug naar haar moeder (die intussen van haar blindheid was afgeholpen). Maar Irene kon de verzorging van Genie niet aan en dus ging Genie naar een volgend pleeggezin. Daar ging het slecht met haar. De winst van de afgelopen jaren verdween als sneeuw voor de zon. In 1977 kwam ze in een nieuw pleeggezin.


Twee jaar later krijgt het verhaal een triest vervolg als Irene een aanklacht indient tegen het onderzoeksteam. De privacy van haar dochter is volgens haar geschonden, de onderzoekers hebben hun eigen hang naar wetenschappelijke roem laten prevaleren boven het belang van Genie. Ze eist een half miljoen dollar. De eis wordt afgewezen. Pas in 1992 is er weer contact met de Riglers. In hoeverre er bij het onderzoek sprake is geweest van uitbuiting is moeilijk te zeggen, maar uitgesloten lijkt het niet. Genie is wel erg veel getest! De wetenschappers waren wel erg gretig!


Terug naar af

Intussen gaat het met Genie steeds slechter. Ze gaat van het ene pleeggezin naar het andere. Ze wordt zo slecht behandeld dat ze terugvalt in haar oude situatie: zwijgen. Intussen zijn we vele jaren verder. Genie moet nu 55 jaar oud zijn. Volgens de laatste berichten leeft ze nu in een kleine groep van geestelijk gehandicapten en maakt ze het naar omstandigheden goed.


Er zijn de nodige publicaties aan haar gewijd. Misschien wel het interessantste is een boek van Susan Curtiss, getiteld: Genie: A Psycholinguistic Study of a Modern-Day Child. Genie bleek heel sterk haar rechter hersenhelft te gebruiken terwijl taligheid vooral in de linker hersenhelft zetelt. Volgens Curtiss zou het zo kunnen zijn dat de taalstructuren alleen aangelegd worden als er tijdig taal wordt aangeboden. Daarna verdwijnt die optie en is er alleennog een effect op de rechter hersenhelft als later alsnog taal aan deorde is. Maar het oude dispuut over aanleren en aanleggen is nietbeslecht. Tijdens de onderzoeksperiode zijn er veel opnamen van Geniegemaakt. Nova maakte er een documentaire van die op 4 maart 1997 isuitgezonden. De BBC heeft over deze aangrijpende geschiedenis een documentaire gemaakt onder de titel: Secret of the Wild Child.

Voor een bijzondere TLC-documentaire uit 2003 klik hier.


Een zeer uitgebreid artikel op Wikipedia is aan dit drama gewijd.